دندان نهفته چیست، انواع و علت نهفتگی و راه های درمان
دندان نهفته چیست ؟
دندان نهفته طبق تعریف در ارتودنسی، دندان خارج نشده ای است که به واسطه یک مانع یا سد فیزیکی در مسیر رویش آن، از رویش باز مانده و درون لثه مانده است.
شایع ترین دندان های نهفته، دندان های مولر سوم فک بالا و پایین، کناین های فک بالا و پره مولر های فک پایین هستند.
در یک تحقیق در بیماران بالاتر از 10 سال، 17 درصد از بیماران یک دندان عقل نهفته داشتند که 40 درصد آن ها مربوط به دندان مولر سوم بود.
تجمع دندانی، موقعیت نامناسب جوانه دندانی، دندان های اضافه، فقدان فضا در قوس دندانی، کیست ها، ریشه های دندانی تحلیل نرفته و عادت های دهانی مثل مکیدن انگشت، از عوامل ایجاد دندان نهفته می باشند.
در این مواقع درمان ارتودنسی کمک شایانی به اصلاح ناهنجاری موجود می نماید.
با وجود اختلاف های نژادی در توالی رویش، دندان های مولر سوم در بیشتر نژاد ها آخرین دندان هایی هستند که می رویند و این نیز علتی برای شیوع نهفتگی دندان عقل به شمار می آید.
دندان عقل نهفته یا به طور کلی دندان نهفته، ممکن است باعث ایجاد عوارض مختلفی شوند. به همین دلیل خارج کردن آنها ضروری است.
بیشتر بخوانید :جراحی فک و دهان چیست و چگونه انجام میشد ؟
نهفتگی دندان نیش چیست؟
در حالت عادی همه افراد بزرگسال دو دندان نیش در هر فک دارند. دندانهای نیش که لبه تیزتری نسبت به دندانهای دیگر دارند، در مجاورت دندان آسیاب کوچک قرار گرفته و در ناحیه لبخند واقع هستند.
کودکان نیز چهار دندان نیش دارند اما معمولا دندانهای نیش شیری با دندانهای نیش دائمی جایگزین میشود. دندانهای نیش برای عملکرد درست دهان و همچنین ظاهر چهره اهمیت زیادی دارند.
به همین علت در صورت نهفته ماندن دندان نیش در زیر لثه، در صورت امکان درمان ارتودنسی و جراحی صورت میگیرد.
دندانهای نیش دائمی فک بالا بین 11 تا 13 سالگی بیرون میزنند و درست پیش از این زمان آنها را به صورت برجستگی در لثه میتوانید لمس کنید.
گاهی اوقات به علت شیوه رشد دندانها در فک و لثه، یک یا هر دو دندان نیش (معمولا فک بالا) در جایگاه نامناسبی رشد میکنند یا اصلا بیرون نمیزنند. معمولا در حدود 10 تا 14 سالگی این مشکل شناسایی میشود.
علت نهفتگی دندان ها چیست؟
نهفته شدن دندان ها علل متنوعی دارد : کمبود فضا در قوس دندانی، مسیر رویشی نامناسب دندان و سفت بودن بافت های مسیر رویش دندان.
از دست رفتن زودهنگام دندان های شیری در کودکان به علت برهم زدن نظم و ترتیب رویش دندان های دایمی می تواند منجر به کمبود فضا در قوس دندانی شود و زمینه ساز نهفتگی دندان گردد.
دندان های نیش بالا معمولا مسیر رویشی طولانی را طی می کنند تا در دهان نمایان گردند بنابراین شانس بیشتری برای نهفتگی دارند.
در صورتیکه دندان های نیش بالا در سمت بیرون (گونه) نهفته شوند علت عمده آن کمبود فضا در قوس دندانی است، ولی نهفتگی در سمت داخل (کام) به علت مسیر رویشی غلط دندان نیش است.
تشخیص دندان نهفته
با شمردن دندان های بیمار می توان حدس زد کدام دندان نهفته است اما تشخیص دقیق و قطعی آن با تهیه تصویر رادیوگرافی از فک بیمار انجام می شود.
انواع نهفتگی دندان
۱) نهفتگی با بافت نرم- حالتی است که در آن دندان تنها با یک لایه از بافت لثه پوشیده شده است.
۲) نهفتگی جزئی با استخوان- شامل دندان‌هایی است که بخش بالایی آنها نه تنها توسط بافت لثه پوشیده شده بلکه بخشی از استخوان نیز دندان را احاطه کرده است.
۳) نهفتگی کامل با استخوان- در این حالت دندان نهفته به طور کامل توسط استخوان فک احاطه شده است (برداشتن دندانهای عقل در این حالت سخت‌تر از حالت‌های قبلی است).
مشکلات ناشی از دندان عقل نهفته
-
پوسیدگی دندان
پلاک و ذرات غذا اطراف بخش از لثه بیرون زده دندان عقل جمع میشود و به پوسیدگی دندان عقل و یا دندانهای کناری منجر میشود.
-
ورم و درد لثه
دندان عقل کج یا کامل درنیامده زیستگاه باکتری‌ها است و عفونت لثه‌های روی دندان را در پی دارد. این عفونت با درد، نفس بدبو، حرکت محدود فک و ورم همراه است.
-
به هم فشردگی دندانها
دندان عقل هنگام درآمدن دندان کناری را فشار میدهد و باعث کج شدن آن میشود. به این ترتیب مشکل به هم فشردگی و نامرتبی دندانها به وجود می‌آید که از آن با اصطلاح مال اکلوژن نیز یاد میکنند.
-
دندان عقل نهفته و تشکیل کیست
تشکیل کیست یا تومور در اطراف دندان عقل نهفته مشکل شایعی است که به تخریب استخوان فک پیرامونی و دندانهای مجاور می‌انجامد. درمان این عارضه‌ها عموماً پیچیده و گسترده است.
آیا دندان نهفته تنها در دندان های عقل ایجاد می شود؟
این باور غلط وجود دارد که افراد می پندارند دندان نهفته در واقع همان دندان عقل می باشد که جای مناسب برای رشد نداشته است.
اما باید بیان کنیم که این طور نیست! گرچه نهفته ماندن دندان های عقل شایع تر است، اما سایر دندان ها نیز می توانند به این عارضه مبتلا شوند.
بنابراین می توان به ترتیب احتمال بروز دندان نهفته در ردیف های دندانی را این طور دانست: دندان های عقل، آسیاب بزرگ و آسیاب کوچک.
تاثیر سن در درمان دندان نهفته
جراح فک و صورت همچنین باید دندان یا رشد اضافی استخوانی را که مانع رشد دندان های دائمی شده است، حذف کند.
اگر راه رویش دندان باز باشد و فضای کافی تا سن ۱۱ یا ۱۲ سالگی ایجاد شده باشد، احتمال بالایی وجود دارد که دندان نیش با کمک فشار طبیعی بیرون بیاید.
اگر رویش این دندان تا ۱۳ یا ۱۴ سالگی طول بکشد، دندان نیش نهفته حتی با وجود جای خالی ایجاد شده برای رویش، بیرون نخواهد آمد. اگر بیمار سن زیادی داشته باشد (بیش از چهل سال)، احتمال بسیار بالایی وجود دارد که دندان در همان موقعیتی که هست گیر کند.
در این موارد با وجود همه تلاش های متخصص ارتودنسی و جراح فک و صورت دندان بیرون نخواهد آمد.
متاسفانه تنها انتخاب در این موقعیت خارج کردن دندان نهفته از دهان و در نظر گرفتن درمانی آلترناتیو برای جایگزینی آن در قوس دندان است.
دندان های نهفته چگونه درمان می شوند؟
اگر فکر می کنید دندان نهفته دارید، هر چه سریع تر به ارتودنتیست یا دندانپزشک مراجعه کنید.
دندانپزشک ها می توانند دندان ها را معاینه کنند و از دهان تصویر رادیوگرافی با اشعه ایکس بگیرند ا مشخص کنند آیا دندان نهفته موجب بروز علائمی شده است یا خیر.
در اینصورت، می توانند راجع به مزایا و خطرات درمان با شما صحبت کنند.
گزینه های درمان عبارتند از:
-
انتظار و نظارت
اگر دندان نهفته شما هیچ علامت و نشانه ای بوجود نیاورده است، ممکن است دندانپزشک شما توصیه کند راهکار انتظار را در پیش بگیرید و ببینید چه پیش می آید.
با این رویکرد، به جای آنکه دندان با کمک جراحی کشیده شود، دندانپزشک به طور منظم وضعیت دندان های شما را تحت نظر خواهد گرفت تا ببیند آیا مشکلی بوجود می آید.
مراجعه منظم برای چکاپ های دندانی بهترین کاری است که می توانید انجام دهید.
-
جراحی
اگر به خاطر نهفتگی دندان درد و دیگر عوارض جانبی ناخوشایند را تجربه می کنید دندانپزشک می تواند کشیدن دندان با کمک جراحی را برای شما توصیه کند، مخصوصاً در مورد نهفتگی دندان های عقل. علاوه بر این، در صورتی که دندان نهفته روی دندان های دیگر نیز تأثیر منفی داشته باشد، می توانند کشیدن دندان را توصیه کنند.
جراحی کشیدن دندان معمولاً به عنوان فرایندی سرپایی و داخل مطب دندانپزشک یا در اتاق جراحی انجام می شود، به این معنا که می توانید همان روز به منزل بروید. این فرایند معمولاً ۴۵ تا ۶۰ دقیقه طول می کشد، و تحت بی حسی موضعی انجام می شود. بهبود می تواند ۷ تا ۱۰ روز طول بکشد، اما ظرف چند روز پس از انجام فرایند می توانید به به محل کار و تحصیل خود بازگردید.
-
ابزارهای کمکی برای درمان نهفتگی
وقتی دندان های نیش نهفته هستند، می توان از ابزارهای خاصی برای درست بیرون آمدن آنها کمک گرفت.
این ابزارها می توانند شامل بریس ها، براکت ها، یا کشیدن دندان شیری یا دائمی که مسیر رشد دندان نیش را مسدود کرده است. این روش ها زمانی مؤثر هستند که در سنین پایین انجام شوند.
اگر نتوان آن را بیرون آورد، لازم است دندان نهفته کشیده شود و یک ایمپلنت یا بریج به جای آن قرار بگیرد.
عوارض دندان نهفته
-در صورت وجود دندان نهفته ، استخوان فک دندانهای اطراف آن تحلیل می رود و مقاومت آن کاهش پیدا می کند.
-ایجاد بیماریهای لثه.
-باعث ایجاد پوسیدگی دندانهای اطراف آن می شود.
-در اثر فشاری که تاج دندان نهفته به ریشه ی دندانهای اطراف خود وارد می کند موجب تحلیل ریشه می شود.
-ایجاد مشکل در انجام روکش یا بریج برای دندانها.
-یکی از مهترین مشکلات دندان نهفته باعث بروز توموریا کیست در استخوان فک می شود.
-ایجاد درد در ناحیه ی صورت.
-به دلیل کاهش مقاومت فک باعث ایجاد شکستگی در قسمت دندان نهفته می شود.
-باعث بروز نامنظمی در دندانها شده.
-مانع از پر کردن دندانهای اطراف آن می شود.
مراقبت های لازم در ۲۴ ساعت اول پس از جراحی دندان عقل نهفته یا دندان عقل غیرنهفته
- گاز استریل روی زخم را تا یک ساعت به کمک دندانهای مقابل با فشار نگه دارید.
- از باز و بسته کردن و یا تعویض گاز خودداری نمایید.
- آب دهان خود را به طور معمول فرو ببرید.
- حتی الامکان سه تا چهار ساعت از صحبت کردن پرهیز کنید.
- بلافاصله پس از جراحی، ناحیه عمل شده را از روی صورت با کیسه یخ به طور متناوب(ده دقیقه به ده دقیقه) تا چند ساعت کمپرس کنید.
- خونریزی خفیف تا ۶ ساعت پس از جراحی طبیعی است .
- گاهی تا ۲۴ ساعت نیز ممکن است بزاق آغشته به خون باشد.
- در صورت بروز خونریزی شدید: گاز استریل را روی هم تا کرده و در محل عمل شده به مدت یک ساعت به کمک دندانهای مقابل فشار دهید.
- غالبا” پس از عمل جراحی درد وجود دارد. بهتر است قبل از بروز دردو از بین رفتن اثر داروی بی حسی از داروهای مسکن استفاده نمایید.
- در صورت ادامه درد طبق دستور پزشک از مسکن تجویز شده میل نمایید. بروز تب تا یک درجه پس از عمل جراحی نشانه عفونت نمی باشد.
- از آنجا که بدن برای ترمیم و بهبودی زخم نیاز به مواد غذایی کافی و پر انرژی دارد هیچ یک از وعده های غذایی را حذف نکنید.
- در دوازده ساعت اول پس از جراحی غذاهای سرد و مایع استفاده شود و از روز بعد، رژیم غذایی معمول را شروع نموده و تا یک هفته از جویدن غذا روی ناحیه جراحی شده خودداری کنید.
