ارتودنسی دندان چیست ؟

ارتودنسی  یکی از شاخه‌‌ها و تخصص های دندانپزشکی  است. دندانپزشکان در این تخصص، به درمان عدم هماهنگی و عدم جفت شدن دندان ها می‌پردازند که اصطلاحاً­ به آن مال اکلوژن  نیز گفته می‌شود.

نام ارتودنسی چند سالی است که بر سر زبان ها افتاده است اما تاریخچه ارتودنسی به قرن ها پیش باز می گردد. سالیان سال است که داشتن دندان هایی سالم و ردیف شده، یکی از عناصر زیبایی صورت محسوب می شود.

این زیبایی حتی در قرن های گذشته دارای اهمیت بوده است تا جایی که افرادی که از این مشکل رنج می بردند، با استفاده از نخ و اشیای فلزی، سعی بر مرتب کردن و حرکت دادن دندان هایشان داشتند.

امروزه، تخصص ارتودنسی، با شکل و شمایل ویژه تری، پا به عرصه دندانپزشکی گذاشته است تا به بیمارانی که از ناهنجاری های دندانی و فکی رنج می برند، کمک کند.

چگونه متوجه می شوید که به ارتودنسی نیاز دارید؟

فقط دندانپزشک یا متخصص ارتودنسی می تواند تعیین کند که آیا شما می توانید از ارتودنسی استفاده کنید یا خیر.

به کمک ابزارهای تشخیصی که شامل یک تاریخچه کامل پزشکی و دندانپزشکی هستند، یک معاینه بالینی، مدل های گچ دندان هایتان و تصویر برداری اختصاصی، یک پزشک ارتودنتیست می تواند تصمیم بگیرد آیا ارتودنسی نیاز دارید یا خیر.

و این ارتودنتیست است که می تواند طرح درمانی صحیحی برای رفع مشکل دندان ها پیشنهاد دهد.اگر به یکی از وضعیت های زیر دچار هستید ممکن است نامزد انجام ارتودنسی باشید.

• Overbite: زمانی که دندانهای فوقانی هم پوشانی عمودی زیادی بر روی دندانهای ردیف پایین دارند.
• Underbite: به ظاهر “بولداگ” معروف است که در آن دندان های ردیف پایین خیلی جلوتر از دندان های فوقانی قرار می گیرد و ردیف بالا بیش از حد عقب هستند.
• Crossbite: هنگام جویدن دندانهای بالا از بعد عرضی به درستی بر روی دندانهای پایین قرار نمی گیرند
• Open bite: یا باز بودن بین دو فک در ناحیه جلو عقب یا کناره ها
• Misplaced midline یا خط میانی نابجا : هنگامی که خط میانی دندان های فوقانی با خط میانی دندان های پایینی در یک راستا قرار نمی گیرند.
• Spacing یا فاصله: فضاهای بین دندان ها که ممکن است بر اثر از دست دادن یک دندان یا حتی رشد ناقص یا عدم رشد یک دندان به وجود بیاید.
• Crowding یا شلوغی دندان: زمانی که تعداد زیادی دندان (بیشتر از حد نرمال) در یک ردیف دندانی قرار می گیرند. این وضعیت منجر به روی هم افتادن دندانها می شود.

بیشتر بخوانید : ایمپلنت دندانی

انواع ارتودنسی دندان

انتخاب هر یک از این انواع روش های ارتودنسی دندان را سعی کنید با مشورت ارتودنتیست و تشخیص او از جنس دندان شما، حساسیت های دهانی و میزان انحراف دندان های شما انتخاب نمایید، تا بهترین نتیجه را از ارتودنسی دندان داشته باشید.

• نامرئی

  اصلا براکتى در دهان شما نمى باشد و یا به عبارت دیگر بجاى استفاده از براکت‌هاى فلزى توسط متخصص ارتودنسی از پلاک‌هاى شفاف سیلیکونى بسیار شفاف که با اسکنرهاى سه بعدى طرح درمان و طراحى مى شوند انجام مى شوند.

معناى دیگر ارتودنسی نامرئى، ارتودنسى از داخل در پشت دندان‌هاى شما مى باشد.

البته در این روش زمان درمان در هر جلسه توسط متخصص ارتودنسی طولانى تر و گاها احتمال قورت دادن وسایل و ابزارهاى ارتودنسی مى باشد و بیمار در طول درمان چون ماهیچه زبان با براکت‌ها درگیر هستند براى بعضى از بیماران زیاد راحت نمى باشد.

• متحرک

  ارتودنسی متحرک استفاده از پلاک‌های متحرک می باشد که توسط خود بیمار در دهان قرار داده شده و در هنگام غذا خوردن از دهان خارج می شود؛

بنابراین نتیجه این درمانها کاملا وابسته به همکاری بیمار می‌باشد که البته طرح درمان متخصص ارتودنسی و ویزیتهاى مکرر و ماهانه در موفقیت درمان اثر گذار مى باشد.

• ثابت

  دستگاه های ثابت اشاره به تمام وسایل ارتودنسی دارد که برای منظم کردن دندان ها و یا تراز فک ها توسط متخصص به دندان ها متصل می شود.

عملکرد آن ها طوریست که باید تا پایان دوره درمان به دندان ها متصل بمانند. به استفاده از این دستگاه ها ارتودنسی ثابت گفته می شود.

• لینگوال

• 

• دیمون

  ارتودنسی دیمون از روش‌های جدید ارتودنسی است. برخلاف ارتودنسی سنتی که اتصال سیم به براکت‌های ارتودنسی، با استفاده از کش‌های بسیار کوچک انجام می‌شود، در ارتودنسی دیمون از براکت‌هایی با قابلیت باز و بسته شدن کشویی استفاده می گردد.

به دلیل اینکه در این نوع ارتودنسی از کش‌های کوچک در اطراف هر براکت استفاده نمی‌شود، بنابراین بیمار می‌تواند در طول دوره ارتودنسی، به راحتی اطراف سیم و براکت ها را تمیز نماید.

• سرامیکی

• کوتاه مدت

مهم‌ترین اجزای ارتودنسی

1. براکت‌ها
2. بندهای فلزی
3. سیم ارتودنسی
4. قلاب‌های الاستیکی و بندهای لاستیکی
5. لیگاچر

بهترین سن برای ارتودنسی دندان چه زمانی است؟

ارتودنسی دندان مربوط به سن خاصی نمی باشد و افراد می توانند از ۳ سالگی به بعد دندان های خود را ارتودنسی کنند.

بهترین سن برای ارتودنسی کردن دندان ها، دوران کودکی است. البته به معنای این نیست که این روش برای بزرگسالان مناسب نیست، این روش درمانی برای ارتودنسی بزرگسالان نیز مفید می باشد.

طی سال های اخیر ارتودنسی در سنین بالا و تعداد افراد بزرگسالی که این درمان ارتودنسی را انجام می‌دهند، روندی رو به رشد داشته است. لازم به ذکر است که تفاوت‌های بسیاری بین ارتودنسی کودکان و ارتودنسی افراد بزرگسالان وجود ندارد.

برای دندان های کودکان توسط متخصص ارتودنسی، باید صبر کرد تا تعداد دندان های مناسب برای انجام ارتودنسی رشد کنند.

مراحل ارتودنسی دندان برای اصلاح و درمان ناهنجاری های فک، صورت و دندان

مطابق معمول ما چند مرحله زیر را برای این نوع درمان در نظر میگیریم. مراحل به ترتیب عبارتند از:

• در اولین مرحله ابتدا شما می بایستی ارزیابی شوید.
• از فک و دندان های شما تصاویری به کمک اشعه ایکس گرفته می شود.
• ارتودنتیست شما پس از مشاهده رادیو گرافی های فک و صورت به شما خواهد گفت که شما باید جراحی فک انجام دهید یا نه!
• اگر مشکلات مرتبط با فک را در کودکان بتوان تنها با ارتودنسی دندان برطرف کرد و نتیجه مطلوب را بدست آورد دیگر نیازی به جراحی فک نمی باشد.
• اما ممکن است مشکل با کمک ارتودنسی ساده دندان برطرف نشود. بابراین نیاز به عمل جراحی داریم. عمل جراحی فک در صورتی مورد استفاده قرار می گیرد که ارتودنسی به تنهایی پاسخ گوی مشکلات مرتبط با فک شما و یا فرزند شما نباشد.
• اما به هر حال در مرحل ارتودنسی اولیه شما باید از درمان ارتودنسی شروع کنید و همان ابتدا نمیتوان عمل انجام داد. اول باید موقعیت دندان ها مشخص شود و بعد با اطمینان بیشتر شروع به جراحی کرد.

مدت زمان و طول درمان ارتودنسی دندان

اغلب بیماران همیشه این نگرانی را دارند که چه مدت باید ارتودنسی را در دهان خود جهت درمان نهایی داشته باشند.

به طور میانگین، حدود 24 ماه برای تکمیل درمان زمان لازم دارد. بعضی از بیماران به زمانی کمتر از 12 ماه نیاز دارند، اما بیمارانی هم وجود دارند که طول درمان آنها به 3 سال هم می‌رسد تا دندان‌های آنها در جایگاه صحیح خود قرار بگیرند.

ارتودنسی برای همه‌ی مشکلات دندانی مناسب نیست و موقعیت فک و دندان هر بیمار منحصر به فرد است. بنابریان نمی‌توان زمان دقیقی برای طول درمان مشخص کرد.

در ادامه، مواردی را که می‌تواند مدت زمان درمان ارتودنسی را تحت تاثیر قرار دهند را بررسی می‌کنیم:

1. نوع درمان
2. سن
3. شدت مشکل دندان‌ها
4. همکاری و مراقبت بیمار
5. رعایت بهداشت دهان و دندان

هر چند وقت یکبار برای تنظیم دستگاه ارتودنسی باید به دندانپزشک مراجعه کرد؟

بیمار باید در طول درمان به طور مرتب برای تنظیم براکت به کلینیک مراجعه کند.
جلسات تنظیم براکت بسیار کوتاه است و متخصص در این جلسات به سوال‌ها پاسخ می‌دهد و پیشرفت درمان را بررسی می‌کند.

این جلسات معمولاً بیش از ١۵ تا ٢٠ دقیقه زمان نمی‌برد و با توجه به شرایط بیمار هر ۴ تا ۵ هفته یک بار زمانبندی می‌شود.
در صورتی که برای مرتب کردن دندان‌ها از روش ارتودنسی نامرئی استفاده شود، جلسات هر ۵ تا ۶ هفته یک بار برگزار می‌شود.

مزایای ارتودنسی دندان

اولین فایده ای که شما به آن فکر کرده باشید، زیبایی دندان ها باشد.

باید بدانید که این روش درمانی علاوه بر زیبا ساختن دندان ها و لبخند، مزیت های بسیار مهم تری مانند کاهش بیماری های لثه و پوسیدگی ها دندانی، کاهش مشکلات گوارشی و غیره می گردد.

در ادامه فواید ارتودنسی دندان را مورد بررسی قرار می دهیم:

1. پیشگیری از بیماری لثه و پوسیدگی دندان
2. بهبود گوارش غذا
3. افزایش اعتماد به نفس
4. بهبود تکلم
5. درمان دندان نهفته

مشکلات ناشی از ارتودنسی دندان

• افزایش پلاک دندان با توجه به استفاده از براکت و سیم
• افزایش پوسیدگی دندان در صورت عدم رعایت بهداشت
• امکان برگشت دندان ها به موقعیت نخست درصورت عدم استفاده مداوم از ارتودنسی
• اصلاح نامرتبی و ترتیب دندان ها با ارتودنسی پنهان

در برخی از بیماران سیم بندی ارتودنسی و براکت ها از نظر دید ظاهری برای بیمار مناسب نیست لذا در این موارد نیاز به روش‌های نامریی می باشد. برخی ازین روش‌ها به شرح زیرند:

• روش لینگوال
• براکت سرامیکی
• سیستم invisalign
• روش دیمون

در براکت سرامیکی، براکت شفاف بوده و کمتر جلب توجه می کند در سیستم invisalign برای اصلاح نامرتبی خفیف استفاده می شود و در لینگوال ارتودنسی در پشت دندان قرار می گیرد .

در روش دیمون قابلیت باز و بسته شدن وجود دارد.

• آیا کشیدن دندان برای درمان ارتودنسی دندان لازم است؟

در بعضی موارد برای درمان، کشیدن یک یا چند دندان الزامی است و بیشتر مردم نگران این موضوع هستند. اما باید به این نکته توجه داشت که فضای خالی که بعد از کشیدن دندان بین دندان‌ها بوجود می‌آید طی درمان ارتودنسی از بین خواهند رفت.

• کودک در چه سنی باید شروع به درمان ارتودنسی نماید؟

درمان زود هنگام ارتودنسی در خیلی از موارد می‌تواند از درمان اساسی ارتودنسی در آینده جلوگیری کند. درمان زود هنگام، میتواند بیمار را از انجام جراحی یا مشکلات پیچیده‌تر دور کند.

به عقیده بیشتر متخصصین اولین ویزیت کودک بهتر است در سن ۷ سالگی انجام شود.

• آیا درمان ارتودنسی همراه با درد می باشد؟

خیر . فقط در یکی دو روز اول درد بسیار خفیفی خواهد داشت که برطرف می شود.

• وظایف بیماران در حین درمان ارتودنسی چیست؟ آیا نیاز به رژیم غذایی خاصی می‌باشد؟

همانطور که قبلا گفته شد درمان ارتودنسی از جمله درمان‌هایی است که نیازمند مدت زمان زیادی می‌باشد.

همچنین براکت‌ها و یا به طور کلی دستگاه‌های ارتودنسی بسیار حساس هستند، بنابراین بیماران باید در نگهداری از آنها دقت کنند زیرا با بروز مشکل این طول درمان ممکن است طولانی‌تر شود.

در طول مدت درمان از خوردن مواد غذایی بسیار سخت و چسبناک خودداری کنید.

بیشتر بخوانید : ارتودنسی دندان چیست، انواع و تفاوت آن‌ها با یکدیگر

• ارتودنسی طول عمر دندان‌ها را افزایش می‌دهد؟

مرتب کردن دندان‌ها موجب قرار گرفتن آنها در موقعیت مطلوب داخل فک می‌شود که نتیجه آن پخش متوازن نیرو در تمام جهات و کاهش فشار روی ریشه دندان‌ها است. از طرف دیگر منظم‌شدن دندان‌ها به تمیز کردن آنها نیز کمک خواهد کرد.

• ارتودنسی باعث درمان مشکلات عضلانی هم می‌شود؟

افرادی که بیشتر فعالیت خود را با دست راست انجام می‌دهند عضلات قوی‌تر با حجم بزرگ‌تر نسبت به دست چپ دارند اما چون دست‌ها زیر لباس قرار می‌گیرند تاثیر زیاد و قابل‌توجهی در بیننده به وجود نمی‌آورند.

حال اگر شخصی به دلایل مختلف مانند عادت کردن یا کوچک بودن فک و… با دندان‌‌های یک طرف غذا بخورد، به مرور زمان عضلات یک طرف از طرف دیگر بزرگ‌تر و صورت وی نامتقارن می‌شود و چون در برخوردهای اجتماعی صورت اولین قسمتی است که مورد توجه قرار می‌گیرد، باید حتما نسبت به رفع این مشکل اقدام کرد.
البته مشکلات عضلانی زیادی در سیستم جونده شناخته شده‌اند که با روش‌های ارتودنسی قابل درمان هستند.

• هر چند وقت یک مرتبه باید برای تنظیم ابزار مراجعه کرد؟

این به کاری بستگی دارد که قرار است انجام شود، و اینکه نیاز است چه مقدار تحت نظر باشید. طی دوره فعال درمان، عموماً باید هر ماه یک مرتبه به ارتودنتیست مراجعه کنید.

• آیا باید مراقب غذاهایی که می خورم باشم؟

بله. باید از خوردن غذاهایی که ممکن است به براکت ها آسیب برسانند یا بین براکت ها گیر کنند خودداری کنید.

برخی از این غذاها عبارتند از سبزیجات خام سفت، آبنبات، کارامل و تافی های سفت و چسبناک، تکه های یخ (خوشبختانه، خوردن بستنی ایرادی ندارد). ارتودنتیست فهرست غذاهایی که باید از خوردن آنها پرهیز کنید را در اختیار شما قرار خواهد داد.

• درمان ارتودنسی دندان نزد دندانپزشک عمومی چه ایرادی دارد؟

دندانپزشک عمومی صلاحیت انجام درمان ارتودنسی ثابت را ندارد.

با این وجود در حال حاضر تعداد زیادی از دندانپزشکان اگرچه تخصص ارتودنسی ندارند با یا بدون شرکت در دوره های آموزشی کوتاه مدت غیر آکادمیک با هزینه و قیمت های کمتر اقدام به انجام ارتودنسی برای بیماران خود می کنند که متاسفانه در بسیاری موارد سبب بروز مشکلات و عوارض غیرقابل جبران برای فک و دندانها می گردد.

تخصص ارتودنسی مستلزم گذراندن دوره پیچیده ۴-۳ ساله در دانشگاههای معتبر پس از دوره ۶ ساله دندانپزشکی عمومی می باشد.
حال آنکه در طول دوره عمومی هیچ آموزشی در زمینه ارتودنسی ثابت صورت نمی گیرد.

• آیا مرتب کردن دندان ها بدون ارتودنسی امکان پذیر است؟

متاسفانه برخی از دندانپزشکان عمومی که متخصص ارتودنسی نیستند با سوء استفاده از نگرانی بیماران نسبت به طول درمان ارتودنسی اقدام به تبلیغاتی با عناوین “ارتودنسی سریع“، “ارتودنسی در یک جلسه”، “مرتب کردن دندان ها بدون ارتودنسی” و یا “ارتودنسی با لیرز” می کنند.

در این موارد آنها در واقع با تراش دندانها در نواحی بیرون زده و ترمیم دندانها با کامپوزیت یا لمینیت در قسمت های تورفته اقدام به رفع ظاهری مشکل ناردیفی دندانها می کنند. حال آنکه این کار منجر به آسیب جدی دندانها حتی تا سرحد کشیدن آنها ظرف چند سال خواهد شد.

• آیا تنها کودکان به درمان ارتودنسی دندان نیاز دارند؟

درمان ارتودنسی تنها مختص کودکان و نوجوانان نیست. تحقیقات نشان می دهند که تقریبا 20 درصد از کل درمان های ارتودنسی که انجام شده اند مربوط به افراد بزرگسال بوده اند.

گزینه های درمان دامنه ی وسیعی را در بر می گیرند، از درمان جامع و کامل گرفته تا درمان با استفاده از” ارتودنسى نامریى” یا الاینرهای متحرک اینویزیلاین که کمتر جلب توجه می کنند و از نظر زیبایی جذاب تر هستند.

از آنجا که داشتن لبخندی سالم ، زیبا و جذاب می تواند روی کیفیت زندگی و شرایط اجتماعی فرد تاثیر چشم گیری داشته باشد، بسیاری از افراد بزرگسال تمایل دارند هر چه زودتر تحت درمان ارتودنسی قرار گیرند.

• آیا بریس هاى ارتودنسى باید سال‌ها استفاده شوند؟

گرچه در برخی موارد نیاز است درمان 2 سال یا بیشتر ادامه داشته باشد، اما در نتیجه ی پیشرفت هایی که در فن آوری مراقبت های ارتودنسی صورت گرفته است، تعداد بسیار بیشتری از بیماران دوره درمان کوتاه تری دارند. نیازهای ارتودنسی هر بیمار، درمان های متفاوتی می طلبند که در نتیجه طول درمان متفاوتی خواهند داشت.

بر اساس تجربه و تخصص خود، ارتودنتیست ها قادرند طول درمان تا پایان آن را پیش بینی کنند. اما به خاطر داشته باشید که عوامل بسیاری هستند که می توانند سرعت درمان را کاهش دهند.

این عوامل عبارتند از: تراکم زیاد استخوان، مراجعه ی نامنظم به ارتودنتیست، شکستن ابزار یا عدم همکاری با ارتودنتیست در رعایت بهداشت و مراقبت از ابزار.

• رعایت بهداشت دهان و دندان در دوران براکت چگونه است؟

توصیه می‌شود هر بار پس از صرف غذا و پیش از رفتن به رختخواب مسواک بزنید و نخ دندان بکشید. دفعات و طول مدت مسواک زدن اهمیت زیادی دارد.

به خصوص در دورانی که براکت در دهان دارید، اهمیت مسواک زدن و نخ دندان کشیدن دو چندان می‌شود چرا که ذرات غذا به راحتی در بین اجزاء براکت و دندان‌ها گیر کرده و باعث پوسیدگی دندان و عفونت لثه می‌شود.

برای پیشگیری از پوسیدگی دندان توصیه می‌شود برای مسواک زدن از ژل فلوراید استفاده کنید یا هر بار پس از مسواک زدن دهانتان را با دهان‌شویه حاوی فلوراید شست‌وشو دهید. اطلاعات کاملبهداشت دهان و دندان و مسواک زدن.

• آیا می‌توان به جای براکت از ریتینر استفاده کرد؟

ریتینر یا نگهدارنده ارتودنسی همان ‌طور که از نامش پیداست برای حفظ موقعیت جدید دندان‌ها پس از درمان براکت استفاده می‌شود.

با این حال در برخی موارد برای حرکت جزئی دندان می‌توان از وسیله‌ ای مشابه نگهدارنده استفاده کرد. به‌ طور کلی حرکت دادن دندان‌ها با براکت موثرتر، کاراتر و قابل پیش بینی تر است.

• چه بریس‌هایی وجود دارند؟

امروزه بریس‌ها از تنوع زیادی برخوردار می‌باشند. گاهی اوقات به جای استفاده از بریس‌های فلزی متداول می‌توان از بریس‌های جدیدتری استفاده کرد.

بریس‌های بدون کش نگهدارنده‌ی سیم که نیازی به استفاده از کش‌های الاستیک ندارند می‌توانند تعداد دفعات مراجعه به متخصص را کاهش دهند.

انواع مختلفی از بریس‌های نامرئی نیز وجود دارند. برخی از آنها شفاف هستند اما مانند بریس‌های فلزی متداول عمل می‌کنند.

علاوه بر این، چندین نوع محافظ دهان وجود دارند که بیماران می‌توانند جهت خوردن یا تمیز کردن آنها را جدا کنند.
انتخاب نوع مورد استفاده بستگی به وضعیت نامرتبی دندان‌ها دارد.

• چه کسانی نیاز به ارتودنسی جراحی دارند؟

ارتودنسی جراحی در افراد بزرگسالی که بایت دچار مشکل دارند و کسانی که در مورد زیبایی صورت خود نگران هستند انجام می‌شود. رشد فک در دختران معمولا در 16 سالگی و در پسران در 18 سالگی متوقف می‌شود.

جراحی در شرایطی انجام می‌شود که رشد فک متوقف شده باشد. اگرچه حرکات دندانی پیش از جراحی می‌تواند یک یا دو سال پیش از این سنین آغاز شود.

• آیا پس از برداشتن ارتودنسی دندان‌ها ممکن است حرکت ‌کنند؟

زمانی که ارتودنسی برداشته می‌شود ریتینر به جای آن مورد استفاده قرار می‌گیرد. ریشه‌های دندان به زمان کافی نیاز دارند تا در استخوان محکم شوند بنابراین قطعا ضروری است که برای حفظ زیبایی لبخند فرد از ریتینر یا نگهدارنده استفاده کند.

• آیا همه بیماران می توانند با ارتودنسی نامرئی به بهترین نتایج برسند؟

درمان بعضی موارد با ارتودنسی نامرئی دشوار است و حتی گاهی امکان پذیر نیست. بهترین ارتودنسی نامریی براکتهای شفاف سرامیکی می باشند اما مواردی وجود دارند که براکتهای سرامیکی نباید استفاده شوند مانند درمان ارتودنسی همراه جراحی فک

• آیا ارتودنسی دندان به درمان دندان قروچه کمک می کند؟

اصولا” ماهیت دندان قروچه هنوز کاملا” روشن نیست. با این وچود استرس و تماس های نامناسب دندانی با عنوان عوامل تأثیرگذار شناخته شده اند.

از اینرو به نظر می رسد درمان ارتودنسی با بهم زدن موقعیت پیشین تماس های دندانی، مسیرهای عصبی ایجاد دندان قروچه را مختل کرده و دست کم طی درمان با کاهش محسوسی در شدت دندان قروچه همراه باشد.

• در مواردی که از بریس ها استفاده می شود روند مسواک زدن باید چگونه باشد؟

از آنجا که بریس ها و سیم ها باعث می شوند مقدار بیشتری ماده غذایی توسط دندان ها جذب بشود بیمار باید در حفظ بهداشت دهان و دندان خود بسیار کوشاتر عمل کنند.

افراد باید پس از وعده های غذایی با خمیر دندان حاوی فلوراید دندان های خود را شستشو دهند و پیش از خواب نیز از ژل های حاوی فلوراید استفاده کنند.استفاده از نخ دندان نیز در این دوره اهمیت بالایی خواهد داشت.