سرطان سر و گردن، علائم و درمان آن
سرطان سر و گردن
سرطان سر و گردن شامل انواع مختلفی از سرطان ها می شود که قسمت های مشخصی از این دو ناحیه بدن انسان را تحت تاثیر قرار می دهند.
اغلب سرطان سر و گردن به معنای سرطان هایی است که دهان، گلو و بینی را تحت تاثیر قرار می دهند.
اگرچه ظهور سرطان در این بخش ها اغلب از کنترل فرد تحت تاثیر قرار گرفته خارج هستند، اما برخی رفتارها می توانند نقش چشمگیری در ابتلا به سرطان سر و گردن داشته باشند.
سرطان های سر و گردن در نواحی زیر تشکیل می شوند:
– دهان، یا همان حفره دهانی
– حفره بینی ، مجرای پشت بینی
– سینوس پارانیزال ، که به فضای اطراف بینی گفته می شود و با مخاط پوشش داده شده است. این فضا امکان اکو صدا هنگام حرف زدن را فراهم می آورد.
– سرطان غدد بزاقی، غده هایی که به ترشح بزاق کمک می کنند.
– گلو یا حلق
– حنجره
چه عواملی خطر سرطان سر و گردن را افزایش می دهد؟
مصرف الکل و تنباکو (از جمله تنباکو بدون دود، که گاهی اوقات “تنباکو جویدن” نامیده می شود) دو عامل مهم در ابتلا به سرطان های سر و گردن، به ویژه سرطان های حفره دهان، حنجره حلقی، هایفوفارنکس و حنجره است.
حداقل 75٪ سرطان های سر و گردن به دلیل مصرف دخانیات و الکل ایجاد می شود. افرادی که هر دو تنباکو و الکل استفاده در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به این سرطان قرار دارد. مصرف دخانیات و الکل از عوامل خطر سرطان غدد بزاقی نیست.
سرطان سر و گردن بیشتر در بزرگسالان بالای 50 سال اتفاق میفتد و در مردان دو برابر بیشتر ازمردان دیده می شود. عوامل خطر که احتمال بروز این بیماری را افزایش می دهند، عبارتند از:
سن
جنسیت
مصرف الکل و دخانیات
بهداشت ضعیف دهان و دندان
قرار گرفتن در معرض تابش یا آزبست
قومیت، به ویژه از نژاد آسیایی (سرطان نازوفارنکس)
عفونت ویروس پاپیلومای انسانی (HPV)
ویروس پاپیلومای انسانی (HPV)، به ویژه HPV نوع 16، زمانی که عفونت شکل می گیرد می تواند به انواع مختلف سرطان سر و گردن منجر شود. لوزه ها و پایه زبان بخش هایی هستند که بیشتر تحت تاثیر قرار می گیرند.
برای محافظت از خود در برابر ویروس پاپیلومای انسانی دریافت واکسن HPV را مد نظر قرار دهید، که می تواند در برابر خطراتی که بخش های تناسلی را نیز تحت تاثیر قرار می دهند، از شما محافظت کند.
بیشتر بخوانید : سرطان زبان ، علت ها و نشانه ها،پیشگیری و درمان آن
سرطان سر و گردن چه علائمی دارد؟
– توده های گردنی: سرطانهایی که در سر یا گردن شروع می شوند معمولاً قبل از انتشار به نواحی دیگر، به عقده های لنفاوی گردن دست اندازی می کنند. توده گردنی که بیش از دو هفته ادامه یابد باید سریعاً توسط پزشک بررسی شود.
البته تمام توده ها ، سرطان نیستند، اما یک یا چند توده گردنی ممکن است اولین علامت سرطان دهان ، گلو ، حنجره ، تیروئید ، یا لنفومها و سرطانهای خون باشد.چنین توده هایی معمولاً بدون درد هستند و مداوماً بزرگتر می شوند.
– تغییر صدا : اکثر سرطان های حنجره موجب تغییر صدا می شوند. اگر چه بیشتر تغییرات صدا ناشی از سرطان نیستند، ولی شما نباید ریسک کنید.اگر تغییر صدا بیش از دو هفته طول کشید به پزشک مراجعه کنید.
– غده دهانی: بیشتر سرطانهای دهان یا زبان موجب یک زخم یا تورم می شوند که از بین نمی رود. اینها ممکن است بی درد و بنابراین گمراه کننده باشند . خونریزی ممکن است، ولی معمولاً تا مراحل پیشرفته دیده نمی شود.
اگر زخم یا توده دهانی همراه با توده گردنی باشد باید نگران باشید.علاوه بر این هر زخم یا تورم دهانی که بعد از یک هفته رفع نشود باید توسط پزشک معاینه شود.ممکن است نمونه برداری لازم باشد.
– بالا آوردن خون : در این مورد معمولاً علت ، سرطان نیست . اگرچه تومورهای بینی ، دهان ،گلو ،یا ریه ها می توانند باعث خونریزی شوند.اگر خون در بزاق یا خلط شما دیده شد و بیش از چند روز ادامه یافت ، باید به پزشک مراجعه کنید.
– مشکلات بلع : سرطان گلو یا مری ممکن است بلع غذاهای جامد و گاهی مایعات را مشکل کند.اگر تقریباًهمیشه دچار مشکل بلع هستید باید توسط پزشک معاینه شوید.معمولاً رادیوگرافی بلع باریم یا آندوسکوپی مری برای پیدا کردن علت ، انجام می شود.
– تغییرات پوستی : شایعترین سرطان سر و گردن ، سرطان سلول بازال پوست می باشد.خوشبختانه در صورت درمان زودهنگام، نتیجه عالی می باشد. این سرطان اغلب در نواحی در معرض آفتاب، مثل پیشانی ، صورت و گوش ها رخ می دهد ولی می تواند در هر جایی روی پوست ایجاد شود.
انواع دیگر سرطان پوستی مثل سرطان سلول سنگفرشی و ملانوم بدخیم هم در سر و گردن روی می دهند.اکثر سرطان های سلول سنگفرشی روی لب تحتانی و گوش ایجاد می شوند.
زخمهای صورت و لب و گوش که بهبود نمی یابند ، تغییر رنگ سیاه یا سیاه –آبی پوست ،تغییر در خالهای صورت مثل تغییر اندازه، رنگ یا خونریزی باید توسط پزشک بررسی شوند.
– گوش درد مداوم: درد مداوم در گوش یا اطراف آن در هنگام بلع می تواند نشانه عفونت یا تومور گلو باشد.بخصوص اگر این حالت همراه با اشکال بلع ، خشونت صدا ، یا توده گردنی باشد باید آنرا جدی گرفت و معاینه توسط متخصص گوش و خلق وبینی توصیه می شود.
چرا سرطان سر و گردن سراغمان می آید؟
استعمال مواد دخانی و قرار گرفتن طولانی مدت در معرض دود ناشی از آن احتمال بروز تومورهای سر و گردن را در افراد افزایش می دهد.
مصرف مشروبات الکی، قرار گرفتن در معرض آلودگی های هوا و هوای غبار آلود نیز از دیگر فاکتورهای خطر این بیماری محسوب می شود.
تشخیص سرطان سر و گردن
برای تشخیص سرطان سر و گردن پزشک ضمن معاینه فرد سابقه پزشکی وی را مورد بررسی و ارزیابی قرار می‌دهد و آزمایش‌های تشخیصی را تجویز می‌کند.
این آزمایش‌ها شامل اسکن اولتراسوند از گردن یا سونوگرافی است که پشت دهان، بینی، حلق و حنجره مشاهده میشود. سایر آزمایش‌ها شامل موارد زیر است:
- سی تی اسکن
- اسکن PET
- پرتو ایکس
- اسکن ام آر آی
- آندوسکوپی
ممکن است لازم باشد فرد در حالی که بیهوش است تحت معاینه قرار گیرد تا پزشک با آندوسکوپ بتواند ناحیه مورد نظر را از نزدیک بررسی کند.
اگر شخصی قادر به انجام بیهوشی عمومی نباشد پزشک میتواند به جای آن از لارنگوسکوپی استفاده کند که شامل اسپری بینی و گلو با بی حس کننده و قرار دادن آندوسکوپ به داخل بینی و گلو است و فرد در طول آزمایش هوشیار است.
درمان سرطان سر و گردن
اصولا درمان سرطان ها با عمل جراحی صورت می پذیرد و راه اصلی درمان این بیماری نیز جراحی می باشد. اما گاهی ممکن است عمل جراحی نتیجه مطلوبی را از درمان فرد به پزشکان ندهد.
از این رو اگر سرطان را با دارو یا عمل جراحی نتوانند درمان کنند، رادیولوژی به روی کار می‌آید و می تواند نتیجه ی مطلوب تری را به پزشکان بدهد.معمولاً برای درمان سرطان سر و گردن رادیوتراپی و شیمی درمانی را با هم ترکیب می کنند.
پزشکان با استفاده از اشعه ایکس رادیوتراپی، سلول های سرطانی را که در این ناحیه باعث ایجاد تومور شدن را تشخیص می دهند و این تشخیص می تواند به درمان سریعتر فرد مبتلا کمک کند.
امروزه درمان با استفاده از رادیوتراپی می تواند کیفیت زندگی بیمار را تضمین کند و حدود ۵۰ درصد از کسانی که مبتلا به سرطان بودند به همراه جراحی و رادیوتراپی نتیجه ی درمانی مطلوب تری را دریافت کرده اند.
