جراحی مفصل گیجگاهی

مفصل فکی گیجگاهی ( TMJ ) یکی از نقاط فیزیولوژیک بدن انسان است که با بیمار شدن آن ممکن است دردهایی را در ناحیه فک و صورت و یا حتی کمر احساس کنید که هرگز متوجه منشا آن نباشید. گاها دلیل درد و رنج در ناحیه فک مشخص نمی شود. اما نکته جالب اینجاست که منشا اکثر این دردها در مفصل فکی گیجگاهی است.

این مفصل وظیفه جویدن و صحبت کردن را به عهده دارد و اگر دچار عارضه شود بسیار آزاردهنده و دردناک خواهد شد. تا زمانی که این مفصل به وظیفه خود عمل می کند متوجه اهمیت آن نیستیم اما به محض آنکه دچار درد و ناراحتی می شود دردسر عظیم و غیر قابل تحملی می شود.

موقعیت مفصل فکی گیجگاهی را به دیسکی تشبیه می کنیم که در بین سطوح مفصلی قرار داد و هنگام جویدن باعث کاهش اصطکاک در بین سطوح مفصلی و محافظت بافت های سخت استخوانی در مقابل فشارهای ایجاد شده می شود. موقعیت مفصل فکی گیجگاهی برای حفاظت و تنظیم سیستم های ارتوپدیک بدن نقش ویژه و مهمی دارد.

شاید برای عموم مردم قابل باور نباشد که وجود عارضه در این مفصل می تواند منجر به بروز کمر درد شود. برای مثال وقتی موقعیت فیزیولوژیک این مفصل به هم می خورد و به سمت جلو تمایل پیدا می کند، منجر به بروز مشکلاتی در ستون فقرات می شود و در نهایت بروز کمر دردی که نمی دانید منشا آن از کجاست.

اگر درد مداومی را در ناحیه ی نزدیک گوش، فک یا ماهیچه های اطراف صورت احساس می کنید و حرکات فک شما محدود شده و همراه با صدای کلیک یا تق تق است، ممکن است دچار سندرم مفصل گیجگاهی-فکی، Temporomandibular Disorders یا به اختصار TMD باشید.

بعضی اوقات افراد به اشتباه اصطلاح TMJ را برای اشاره به این اختلالات استفاده می کنند اما در حقیقت TMJ مخفف مفصل تمپورومندیبولار یا مفصل گیجگاهی-فکی است. بنابراین شما قطعاً TMJ دارید (در واقع دو عدد مفصل TMJ دارید) اما ممکن است TMD داشته باشید و یا نداشته باشید.
TMD به گروهی از اختلالات گفته می شود که با درد و اختلال عملکرد TMJ و یا عضلات اطراف آن مرتبط است.

تشخیص اینکه دقیقا چه چیزی باعث ایجاد این علائم می شود، همیشه آسان نیست اما خبر خوب این است که اکثر موارد TMD با درمان های خانگی و مراقبت درمان می شود.
بنابراین در صورتی که این نوع درمان ها پاسخگو نباشند، باید در مراحل بعد به دنبال درمان های تهاجمی مانند بریج و جراحی بود.

 

 

حرکات مفصل فکی گیجگاهی

 

حرکت فک پایین در داخل مفصل فکی گیجگاهی بوسیله 4 عضله کنترل می شود:

عضله تمپورال
عضله ماستر
عضله لترال تریگویید
عضله مدیال تریگویید

این چهار عضله کلیه حرکات باز و بسته کردن فک و حرکات جانبی فک را در درون مفصل فکی گیجگاهی ایجاد و کنترل می کنند.

علل درد فک و اختلال مفصل فکی گیجگاهی

علت ابتلا به اختلال TMJ در بسیاری از موارد مشخص نیست. آسیب دیدن فک یا مفصل فکی گیجگاهی نقش مهمی در بروز این اختلال دارد. عارضه‌های مختلفی وجود دارند که می‌توانند بر رشد مفصل فکی ـ گیجگاهی اثر بگذارند که از آن جمله می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• آرتریت
• ساییدگی مفصل
• عادت به دندان قروچه کردن یا روی هم فشار دادن دندان‌ها
• مشکلات ساختاری مادرزادی فک
• عاملهای مختلفی بر رشد و شکلگیری مفصل فکی ـ گیجگاهی اثر میگذارد، اما تاثیر آنها در بروز اختلال TMJ اثبات نشده است. این عاملها عبارتند از:
• استفاده از بریس و وسایل ارتودنسی
• حالات نامناسب صورت که باعث کشیدگی عضلات صورت و گردن میشود.
• استرس درازمدت
• تغذیه نامناسب
• بیخوابی.

علائم اختلال مفصل فکی گیجگاهی

 

علائم اختلال‌های TMJ به شدت و علت عارضه بستگی دارد. درد فک و عضلات اطراف شایع‌ترین علامت اختلال مفصل فکی ـ گیجگاهی است. این اختلال معمولاً با علائم زیر نیز همراه است:

• درد صورت یا گردن.
• خشکی عضلات فک.
• محدود شدن حرکت فک.
• قفل شدن فک.
• صدا دادن مفصل فکی گیجگاهی.
• انحراف فک، اختلال بایت (مال اکلوژن یا به خوبی روی هم قرار نگرفتن دندان‌های بالا و پایین)
• ممکن است علائم فقط در یک سمت صورت یا هر دو سمت بروز یابد.

عوامل خطر و علل سندروم گیجگاهی فکی

در ابتدا تصور می شد که اختلالات TMJ تنها به دلیل عدم هماهنگی یا عدم تراز دندان های فوقانی و تحتانی ایجاد میشود. اما امروزه متخصصان معتقدند که عوامل دیگری به جز عدم هماهنگی فک ها و دندان های بالا و پایین با هم میتوانند در شکل گیری این سندروم نقش داشته باشند.

برای مثال عوامل عاطفی و محیطی نیز در شکل گیری این بیماری نقش دارند.

مهمترین علل سندروم مفصل گیجگاهی فکی عبارتند از:

• وارد شدن ضربه یا تروما به فک یا مفصل
• عوامل روانشناختی مانند اضطراب، استرس یا افسردگی
• وضعیت قرار گیری نامناسب سر و گردن
• افزایش آگاهی و حساسیت در مورد درد
• برخی از جنسیت ها، قومیت ها یا نژادها بیشتر با این عارضه درگیرند. برای مثال اختلالات TMJ در زنان و قفقازی ها بیشتر از آفریقایی آمریکایی است

علاوه بر این بیماری مفصل گیجگاهی ممکن است ناشی از یک مشکل یا بیماری زمینه ای دیگر باشد. برخی از این بیماری ها که در شکل گیری اختلالات TMJ نقش دارند عبارتند از:

• اختلالات خود ایمنی مانند آرتریت روماتوئید
• فیبرومیالژیا
• آپنه خواب
• بیماری های دژنراتیو مفصل
• اضطراب یا سایر اختلالات روانپزشکی که منجر به گرفتگی مزمن فک یا دندان قروچه میشود
• مال اکلوژن دندان
• آنکیلوگلوزیا
• مشکلات ساختاری در بدو تولد

سندروم مفصل گیجگاهی فکی (TMJ) چگونه تشخیص داده می‌شود؟

پزشک با نگاهی به تاریخچه‌ی پزشکی بیمار و انجام یک معاینه‌ی فیزیکی نشانه‌های بیماری TMD را تشخیص می‌دهد. هیچ آزمون خاصی برای تشخیص TMD وجود ندارد. پزشک ممکن است بیمار را به یک متخصص دهان و فک و صورت، یک متخصص گوش و حلق و بینی یا یک متخصص دندانپزشکی در اختلالات فک برای تایید تشخیص بفرستد.

گاهی اوقات متخصص مراقبت‌های بهداشتی ممکن است MRI مفصل فک را برای تشخیص آسیب به غضروف مفصل فک و برای رفع سایر مشکلات پزشکی تجویز کند. بیماری‌ای که ممکن است علائم مشابهی با TMD داشته باشد، نورالژی تریمینال است. عصب سه شاخه، ضربه‌های عصبی را به مفصل فک تزریق می‌کند و هنگامی که تحریک شد، می‌تواند منجر به درد صورت شود.

سایر علل درد صورت و یا گردن شامل غدد لنفاوی متورم (غدد متورم)، آرتروز سلول عظیم، بیماری غدد بزاقی، گلو درد، عدم انجام درست ارتودنسی و یا دندان مصنوعی نامناسب می‌باشد.

جلوگیری از سندروم مفصل گیجگاهی فکی (TMJ)

نشانه‌های سندروم TMJ به طور نامنسجم به استرس و شیوه‌ی زندگی افراد مرتبط است. پیشگیری از نشانه‌های سندرم مفصل گیجگاهی فکی اغلب می‌تواند با استفاده از مراقبت از خود در خانه انجام شود، برخی از این مراقبت‌ها عبارت اند از:

• خوردن غذاهای نرم.
• پرهیز از مصرف زیاد آدامس.
• حفظ موقعیت مناسب.
• تمرین کاهش استرس و تکنیک‌های رسیدن به آرامش.
• استفاده از لوازم پلاستیکی دندان که توسط متخصصین مراقبت از فک توصیه می‌شود.
• استفاده از تجهیزات ایمنی مناسب برای جلوگیری از شکستگی فک و جابجایی آن به هنگام تمرین، کار و یا شرکت در ورزش.

درمان سندروم مفصل گیجگاهی فکی یا TMJ به چه صورت است؟ آیا داروی خانگی وجود دارد که تسکین درد TMJ را تضمین کند؟
علائم زیادی از اختلالات TMJ را می‌توان با درمان‌های خانگی یا کاهش استرس و تکنیک‌های آرام بخش رفع کرد. برخی از این درمان‌های خانگی شامل موارد زیر می‌باشند:

1. یخ و یا بسته‌های سرد جهت قرار دادن روی ناحیه‌ی مفصل
2. داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی بدون نسخه (OTC) مانند ایبوپروفن (Advil، Motrin) یا ناپروکسن (Aleve) و سایر داروهای ضد درد، از جمله آسپرین (Ecotrin) و استامینوفن (Tylenol)
3. خوردن غذاهای نرم و اجتناب از مصرف زیاد آدامس
4. ماساژ یا کشش ملایم عضلات فک و گردن (یک پزشک یا فیزیوتراپیست می‌تواند کشش‌های مناسبی را توصیه کند.)
5. تکنیک‌های آرامش بخش و مدیریت و کاهش استرس
6. برخی از اسانس‌های آرام بخش (مانند اسطوخودوس، بابونه، مرزنجوش شیرین و مریم گلی) ممکن است موجب تسکین موقت درد و ناراحتی TMJ شوند.

هنگامی که درمان‌های خانگی موثر نیستند، ممکن است لازم باشد گزینه‌های درمان پزشکی را در نظر بگیرید. اکثر این نوع درمان‌ها، TMD را درمان نمی‌کنند، اما می‌توانند موقتا و حتی طولانی‌تر، از علائم درد بکاهند. این موارد عبارت اند از:

1. تراشه دندانی (تراشه اکلوزال یا تثبیت کننده یا پرهیز از گاز گرفتن) یک ابزار دندانی است که در دهان قرار می‌گیرد که دندان‌ها را تراز نگه می‌دارد و مانع دندان قروچه می‌شود. شبیه محافظ دهان است و معمولا توسط یک متخصص فک تجویز و جاگذاری می‌شود.
2. یک پزشک متخصص می‌تواند برای آرام کردن عضلات فک از بوتاکس استفاده کند. اگرچه، این درمان TMD در حال حاضر مورد تایید FDA نیست.
3. فیزیوتراپی با تمرینات فک می‌تواند عضلات را تقویت کند، انعطاف پذیری و محدوده حرکت را بهبود بخشد.
4. در ایالاتی که ماریجوانای دارویی قانونی است، پزشک می‌تواند آن را برای کاهش درد شدید TMJ تجویز کند.
5. مدیریت زیست رفتاری (بیوفیدبک، درمان رفتاری شناختی [CBT]) می‌تواند به کاهش شدت درد کمک کند.
6. گاهی اوقات ممکن است طب سوزنی مفید باشد.
7. در موارد شدید، جراحی فک و یا جراحی دندان ممکن است ضروری باشد.
8. آرتروسکوپی TMJ یا آرتروسنتیسس (استخراج مایع درون مفصل با ایجاد یک سوراخ) یک روش کمی تهاجمی است که معمولا به صورت سرپایی برای بیمار انجام می‌شود. زمان بازیابی این روش حدودا یک هفته می‌باشد.
9. گاهی اوقات ممکن است لازم باشد کل مفصل جایگزین شود. به طور کلی برای این کار باید چند روز در بیمارستان بستری شد و زمان بهبودی جراحی 4 تا 6 هفته است.
10. برای درمان سندروم مفصل گیجگاهی فکی ممکن است از داروهای تجویزی زیر استفاده شود:

 

• آرام بخشهای عضلانی: متاکاسلون (اسکلاکسین)، سیکلوبنزاپرین (فلکسیریل)
• داروهای ضد التهابی: نابومیتون (رلفن)، ملوکسیکام (موبیک)، سلکوکسیب (Celebrex)
• تزریق استروئید: بکلومتازون (Qvar)
• داروهای ضد افسردگی سه حلقه‌ای: نورتریپتیلین (پامیلور)، آمیتریپتیلین (الاویل، اندپ) و دزیپرامین (نورپرمین)، ایمیپرامین (نورفرانیل، تیپرامین، توفرانیل)

• بنزودیازاپین‌ها: دیازپام (والیم)، کلونازپام (کلونوپین)، آلپرازولام (زاناکس)
• داروهای خواب آور: دوکزپین (سیلنور)
• داروهای درد عصبی: گاباپنتین (نورونتین)، توپیرامات (توپاماکس)، لوتیراستام (کپرا)، پرگابالین (لیریکا)
• داروهای ضد درد: هیدروکودون و استامینوفن (ویکودین، لرتاب)، اکسیکودون و استامینوفن (پرسوست)

پیش بینی درمان سندرم TMJ چیست؟

پیش بینی درمان سندروم TMJ به طور کلی خوب است. علل متعددی برای سندرم TMJ وجود دارد. اکثر مردم می‌توانند درد و ناراحتی را با مراقبت از خود و مراقبت‌های خانگی کنترل کنند.

عوارض طولانی مدت سندروم مفصل گیجگاهی فکی شامل درد مزمن صورت یا سردرد مزمن است. در شرایط وخیم، وقتی درد مزمن است یا اختلالات التهابی دیگری به همراه دارد، ممکن است درمان طولانی مدت ضروری باشد.

درمان سندروم مفصل گیجگاهی چیست ؟

اگر اختلالات مفصل گیجگاهی فکی در شما تشخیص داده شده است، درمان بلافاصله شروع می‌شود. متخصص ارتودنسی ممکن است به شما پیشنهاد دهد که از یک محافظ دهانی یا اسپلینت استفاده کنید که معمولاً از مواد آکریلیک سخت ساخته شده‌اند.

محافظ دهان موقعیت فک را برای از بین بردن علائمی مانند درد و ناراحتی ناشی از اختلالات مفصل گیجگاهی فکی، جابجا می‌کند. اگر درد زیادی دارید، متخصص ارتودنسی همچنین ممکن است داروهای ضد التهاب و ضد درد را تجویز کند تا تورم را کاهش دهند و درد را از بین ببرند.

متخصص ارتودنسی به بررسی وضعیت شما برای تعیین این که آیا روش‌های درمانی استفاده شده مؤثر است یا خیر ادامه خواهد داد.

اگر هیچ پیشرفتی در بهبود حین استفاده از محافظ دهان و داروهای تجویز شده نداشته باشید، گزینه‌های درمانی دیگری نیز وجود دارند که ممکن است مورد بررسی قرار گیرند.

برخی از بیماران بهبود قابل توجهی در وضعیت خود در هنگام تزریق کورتیکواستروئید به فک نشان می‌دهند. در موارد شدید، بیماران مبتلا به اختلالات مفصل گیجگاهی فکی ممکن است نیاز به عمل جراحی داشته باشند، اما عمل جراحی به طور کلی به عنوان آخرین راه حل برای درمان اختلالات مفصل گیجگاهی فکی توصیه می‌شود.

آیا درمان خانگی برای آن وجود دارد ؟

بسیاری از نشانه ها هستند که اثبات کرده اند می توان از درمان های خانگی برای این سندروم استفاده کرد که درمان های خانگی ارائه شده در زیر بخشی از آن ها می باشند:

• قرار دادن یک پک یخ یا خنک در قسمت مفصل
• مصرف داروهای ضد التهاب و غیر استروئیدی شامل ایبوپروفن ، ناپروکسن و دیگر مسکن ها مثل آسپیرین و استامینوفن .
• خوردن غذا های نرم و اجتناب از جویدن آدامس
• ماساژ و کشش آرام عضلات گردن که باید حتما توسط درمانگر انجام شود .
• تکنیک های ریلکسیشن و مدیریت کاهش استرس
• استفاده از روغن های ضروری مثل لاوندر که می تواند درد و ناراحتی این قسمت را در کوتاه مدت از بین ببرد .
• برای درمان این سندروم حتما باید استفاده از داروهای تجویز شده را جدی بگیرید . بیشتر درمان های خانگی برای درمان مناسب نیستند ، بلکه می توانند درد را در کوتاه مدت از بین ببرند .

درمان های پزشکی نیز شامل موارد زیر است :

اسپلینت دندان که در طول آن یک وسیله را درون دهان قرار می دهند که از سایش دندان ها روی هم جلوگیری می کند و گاردهای دهانی که معمولا تجویز می شود .

متخصص می تواند از بوتاکس نیز برای بهبود مفصل فک شما استفاده کند که البته سازمان سلامت و بهداشت جهانی آن را تایید نمی کند .
فیزیک درمانی که در آن تمریناتی برای کشش ، افزایش انعطاف و تقویت عضلات داده می شود .

مدیریت زیستی رفتاری که می تواند رفتار درمانی و ذهن رفتاری کند و شدت درد را بکاهد .
طب سوزنی نیز در بعضی موارد کمک کننده خواهد بود .

در بعضی از موارد باید فک و یا دندان را جراحی کنند که ریکاوری آن حدودا یک هفته طول می کشد .
گاهی اوقات نیز جراحی به گونه ای است که مفصل را باید به طور کامل جابجا کرد که در این شرایط، به مدت چند روز در بیمارستان می مانند و ریکاوری آن بین 4 تا 6 هفته است .

مشاوره دادن :در طی مشاوره ممکن است درمانگر به این موضوع پی ببرد که فرد به دلیل فشارهای روانی با مشکل ساییدن دندان ها مواجه است که می تواند با جلسات مشاوره آن را برطرف سازد .

ورزش فک

 

اثر ورزش درمانی بر میزان باز کردن دهان برای بیمارانی که دچار جابجایی و دررفتگی دیسک مفصل فکی گیجگاهی هستند، بیشتر از اثر استفاده از محافظ دهانی است.

نرمش شل کردن عضلات فک

زبان را روی سقف دهان، پشت دندان‌های قدامی بالا بگذارید. همان طور که اجازه می‌دهید، دندان‌ها از هم دور شود، عضلات فک را شل کنید.

حرکت ماهی طلایی (باز کردن جزئی دهان)

زبان را روی سقف دهان بگذارید و یک انگشت را روی گوش، در محل قرارگیری مفصل فکی گیجگاهی بگذارید. انگشتهای وسط یا اشاره را روی چانه بگذارید. فک پایین را تا نیمه باز کنید و سپس ببندید.

در این حالت باید مقاومت مختصری را حس کنید، اما نباید دچار درد شوید. روش دیگر انجام حرکت این است که همان طور که فک را تا نیمه پایین میبرید و دوباره میبندید، یک انگشت را روی هر مفصل فکی گیجگاهی بگذارید. این تمرین را هر روز، شش نوبت و در هر نوبت، شش بار انجام دهید.

حرکت ماهی طلایی (باز کردن کامل دهان)

زبان را روی سقف دهان بگذارید و یک انگشت را روی مفصل TMJ و انگشت دیگر را روی چانه بگذارید. فک پایین را کاملاً باز کنید و بعد ببندید.

روش دیگر این است که همان طور که دهان را کاملاً باز میکنید و میبندید، یک انگشت را روی هر مفصل TMJ بگذارید. این تمرین را هر روز، شش نوبت و در هر نوبت، شش بار انجام دهید.

منقبض کردن چانه

شانه ها را عقب بدهید، قفسه سینه را بالا بیاورید، پشت بدن را صاف کنید و حالتی مانند غبغب ایجاد کنید. این وضعیت را سه ثانیه حفظ کنید. حرکت را ده بار تکرار کنید.

باز کردن دهان در مقابل مقاومت

انگشت شست را زیر چانه بگذارید. دهان را به آرامی و با غلبه بر فشار رو به بالای انگشت شست روی چانه باز کنید. این وضعیت را سه تا شش ثانیه حفظ کنید و بعد دهان را به آرامی ببندید.

بستن دهان در مقابل مقاومت

چانه را بین دو انگشت شست و اشاره یک دست فشار دهید. همان طور که فشار ملایمی را به چانه وارد میکنید، دهان را ببندید. این حرکت عضلات مسئول جویدن را تقویت میکند.

بالا بردن زبان

زبان را روی سقف دهان بگذارید و دهان را به آرامی ببندید و باز کنید.

حرکت افقی فک

وسیلهای نیم سانتیمتری مانند چند دپرسور زبان، را بین دندانهای قدامی بگذارید و فک را به آرامی از راست به چپ و بالعکس حرکت دهید. هر زمان که انجام دادن حرکت برایتان آسانتر شد، تعداد دپرسورها را افزایش دهید تا ضخامت شیء بین دندانها بیشتر شود.

حرکت رو به جلوی فک

وسیلهای نیم سانتی متری را بین دندانهای جلو بگذارید. فک پایین را جلو بیاورید تا دندانهای پایین جلوتر از دندانهای بالا قرار بگیرد. هر زمان که حرکت برایتان آسان شد، ضخامت شیء بین دندانها را افزایش دهید.

 

صدا دادن فک یا  jaw popping

«فکم موقع باز و بسته کردن صدا می‌دهد، نمی‌توانم درست غذا بجوم، وقتی غذا می‌خورم زود فکم خسته می‌شود و بی‌دلیل درد می‌کند …» اینها و چندین شکایت مشابه از جمله رایج‌ترین مشکلاتی است که بیماران در کلینیک‌های دندانپزشکی به دندانپزشک ابراز می‌کنند و به‌دنبال راه درمان آن هستند؛ مشکلاتی که از آنها با عنوان اختلالات مفصل گیجگاهی فکی یا صدا دادن فک یاد می‌شود و افراد بسیاری در سطح دنیا به آن مبتلا هستند.
متاسفانه بسیاری از مردم نمی‌دانند این علائم نشانه یک بیماری است و بسیاری حتی نمی‌دانند که دچار مشکل هستند. اگر شما هم دچار مشکلاتی از این دست هستید شاید این مطلب برای‌تان مفید باشد.

مفصل تمپروماندیبولار می‌تواند به سمت طرفین، عقب و جلو حرکت کند و به همین دلیل یکی از پیچیده‌ترین مفصل‌های بدن است.

اتصال فک پایین به استخوان‌های شقیقه در کنار سر باعث شده که این مفصل دامنه حرکتی مورد نیاز برای صحبت کردن، خمیازه کشیدن و جویدن غذاها را داشته باشد.

عضلات صورت که به این مفصل متصل هستند این حرکات را کنترل می‌کنند و دیسک غضروفی نرم در سوکت مفصل فشارهای زیاد را جذب کرده تا این حرکات باعث آسیب‌دیدگی نشوند.

اگر فک شما صدا می‌دهد، ممکن است از مفصل تمپروماندیبولار باشد. بیش از ۱۰ میلیون نفر دچار مشکلات مفصل تمپروماندیبولار هستند که تعداد زنان در این میان بیش از مردان است.

با این که ممکن است صدای فک یک علامت هشداردهنده باشد اما شما می‌توانید به خوبی متوجه شوید که آیا این صدا به دلیل مشکلات موقتی فک بوده یا نشانه اختلالات جدی‌تر مفصل تمپروماندیبولار است.

وقتی فک‌ تان خرت خرت می‌کند

اگر شما از مشکل صدا دادن فک صورت در زمان باز کردن دهان رنج می برید، احتمالا شما در زمانی که در یک مکان ساکت غذا می خورید، از نظر دیگران مریض به نظر برسید و در این رابطه احساس درد داشته باشید.

اگر صدای فک شما هنگام باز کردن دهان شنیده می شود و شما احساس درد دارید، نگران نباشید، زیرا شما تنها کسی نیستید که با این مشکل مواجه هستید.

صدای مفصل فک در هنگام باز کردن دهان از مفصل فک تحتانی (مفصل طرفین فک که دهان را بازو و بسته می کنند) شنیده می شود.

این موضوع به این دلیل اتفاق می افتد که عضلات و تاندون های سفت شده، فک شما را به یک سمت می کشند یا باعث می شوند فک شما از محل خود خارج شود.

این صدای از مفصل فک از مفصل تحت فشار شنیده می شود که به آرامی به سمت داخل یا خارج از محل خود در هنگام جویدن، هنگام غذا خوردن یا خمیازه کشیدن حرکت می کند.

 

بیشتر بخوانید : جراحی مفصل گیجگاهی (TMJ) فکی چیست ؟

علائم صدا دادن فک

از علائم مفصل گیجگاهی فکی علاوه بر درد فک پایین می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• صدا دادن فک پایین :

صدا ی تق تق، ساییدگی یا ترکیدگی درهنگام باز کردن دهان در افراد مبتلا به سندروم مفصل گیجگاهی فکی شایع است. این صدا دادن فک پایین ممکن است همراه با درد باشد یا نباشد.

محققان بر این باور هستند که اغلب افرادی که فک آنها صدا می دهد، احتمالا دچار در رفتگی دیسک شده اند. با این حال، آنها همچنین خاطر نشان می سازند که تا زمانی که در رفتگی دیسک هیچ نوع درد یا مشکلات مرتبط با حرکت فکی ایجاد نکند، به درمان نیازی ندارد.

• قفل شدن فک پایین :

مفصل فک مشابه مفصل کروی گودالی است، با این استثنا که خود گودال قابل حرکت است. مفصل فک گاهی اوقات در یک وضعیت باز یا بسته قفل می شود. ممکن است به دلیل قفل شد مفصل فک یا به دلیل درد، برای باز کردن دهان خود به مشکل بر بخورید.

• گوش درد: 

شاید فکر کنید که دچار عفونت گوش شده اید، اما گوش درد ممکن است با التهاب مفصل فک یا التهاب عضلانی مرتبط است. درد ناشی از این بیماری معمولا در جلو یا زیر گوش احساس می شود.

• سردرد:

افراد مبتلا به سندروم مفصل گیجگاهی فکی اغلب سردرد را گزارش می دهد. دندان پزشک می تواند تعیین کند که آیا علائم سردرد مخصوص شما ناشی از بیماری سندروم مفصل گیجگاهی فکی است یا خیر.

در بعضی از موارد، برای کمک به تشخیص و درمان سردردهای مخصوصی که با این بیماری مرتبط نیستند، باید با پزشک مشورت کنید.

• سفتی و درد در هنگام صبح:

در صورتی که عضلات شما در حین برخاستن از خواب سفت باشد، و درد صورت داشته باشید. علامت این است که در خواب دندان قروچه می کنید. فشار دادن یا دندان قروچه رفتن باعث خستگی بیش از حد عضلات و منجر به درد می شود.

• مشکل هنگام غذا خوردن:

ممکن است در نتیجه تغییر در نحوه گاز گرفتن، نحوه قرار گرفتن دندان های بالایی و پایینی در یکدیگر در بلعیدن به مشکل برمی خورید. این تغییر ممکن با سندروم مفصل گیجگاهی فکی مرتبط باشد.

• بیماری ها و آسیب دیدگی های مرتبط قبلی:

آسیب دیدگی مفصل فک یا آسیب دیدگی مرتبط با چندین سال قبل منجر به علائم سندروم مفصل گیجگاهی فکی می شود. آرتروز در مفصل همچنین ناشی از آسیب دیدگی است.

آرتریت از قبل بر مفاصل دیگر تاثیر گذاشته است که بر مفصل کف نیز می تواند اثر بگذارد و منجر به سندروم مفصل گیجگاهی فکی شود.

• علائم دیگر:

علاوه بر قفل شدن فک و صدا دادن فک پایین احساس پر بودن یا زنگ زدن در گوش گاهی اوقات با سندروم مفصل گیجگاهی فکی مرتبط است. در این موارد، مشاوره با پزشک متخصص گوش،حلق و بینی برای تشخیص نهایی موثر است.

در صورت داشتن درد فک پایین و این علائم ذکر شده با دندان پزشک و متخصص جراحی فک و صورت مشورت کنید.

دندان پزشک توانایی شما در باز و بسته کردن فک را مورد آزمایش قرار می دهد، حرکات دیگر فک را معاینه می کند و برای درد یا التهاب عضلات و مفاصل فک را لمس می کنند.

دندان پزشک گوشی طبی را روبروی گوش شما قرار می دهد تا هر گونه صدایی را متوجه شود و مفصل فک را در حین باز و بسته کردن آن احساس می کند.

علل صدا دادن فک

عوامل متعددی وجود دارند که می توانند موجب ایجاد صدا دادن فک و مفاصل شوند از جمله:

• دندان قروچه بیش از حد (ساییدن دندان ها و ساییدن دندان ها در شب)
• ترومای (ضربه) حاد
• فروپاشی جزئی یا آسیب رسیدن به دیسک
• عدم تعادل اکلوزال (نامرتبی دندان)
• اختلال عضله ی پتریگوئیدجانبی (عضلات فک به درستی کار نمی کنند)
• گاهی اوقات، از دست دادن دندان خلفی یا استفاده از دندان های مصنوعی نامناسب می توانند باعث ایجاد یک بایت بیش از حد بسته شوند.

این مشکل باعث ناهماهنگی قدامی دیسک در ارتباط با کندیل (برجستگی انتهایی استخوان فک) می شود و در نتیجه صدای تق تق یا خش خش به وجود می آید.

اگر مشکلاتی از نظر وضعیت قرار گیری وجود داشته باشد، ممکن است به دلیل حالت قرار گیری خلفی کندیل در فضای مفصلی، ناهماهنگی قدامی دیسک ایجاد گردد.

معمولاً علت صدا دادن فک جابجایی دیسک در فک است. مفاصل فک از جمله مفصل های گوی و کاسه ای همانند مفصل شانه هستند. دیسک غضروف در مکان خود قرار دارد و توسط یک عضله هدایت می شود.

هنگامی که دیسک در طول حرکت فک می لغزد، می تواند تمام انواع صداها را ایجاد کند که اغلب آن ها به صورت صداهای تق تق یاخش خش مانند هستند.

 

علت صدا دادن فک هنگام غذا خوردن

هنگام صدا دادن فک، صدای مفصل فک با باز کردن دهان از مفصل فک تحتانی (مفصل طرفین فک که دهان را باز و بسته می کند) شنیده می شود.

علت صدا دادن فک هنگام جویدن غذا این است که عضلات و تاندون های سفت شده فک شما را به یک سمت می کشند، یا آن را از جای خود خارج می کند.

جابجایی فک و صدا دادن آن از مفصل فک از مفصل تحت فشار شنیده می شود که به آرامی به سمت داخل یا خارج از محل خود هنگام غذا خوردن، خمیازه کشیدن، و حتی گاهی صحبت کردن حرکت می کند (جابجایی فک).

بنابراین، صدا دادن فک هنگام غذا خوردن و… می تواند به دلیل مجموعه ای از مشکلات ایجاد شود.

اما دلیل کلی جابجایی فک و صدا دادن آن به طور خلاصه سفت شدن عضلات و تاندون ها، و یا حتی سست شدن آنها و غضروف هاییست که به عملکرد درست فک کمک می کنند. این فشار و در ادامه صدا دادن فک هنگام جویدن غذا می تواند دلایل زیر را داشته باشد:

• اختلالات مفصل فک (از جمله آسیب به دلیل اسپاسم عضلات، رماتیسم مفصل، و تومورهای مفصل فک)
• استفاده زیاد از فک (برای مثال جویدن مداوم آدامس)
• قرارگیری نادرست دندان ها
• آسیب های قدیمی
• قفل شدن فک
• دندان قروچه

چرا این مفصل دچار مشکل می‌شود؟

حرکت مفصل گیجگاهی فکی ترکیبی از یک حرکت باز و بسته کردن همراه با یک حرکت لغزشی است که عملکرد صحیح آن به سلامت دیسک و مفصل، هماهنگی میان اعصاب و عضلات جونده و روابط مناسب بین دندان‌ها بستگی دارد.

این مشکل در خانم‌های رده سنی 30 تا 50 سال، کسانی که دچار ناهنجاری فکی هستند یا افراد مبتلا به برخی سندرم‌های مادرزادی خاص شیوع بیشتری دارد. اختلالات مفصل گیجگاهی فکی معمولا به این دلایل اتفاق می‌افتد:

• خوردگی دیسک یا تغییر محل آن
• آرتریت غضروف مفصل

آسیب‌دیدگی مفصل به دلیل ضربه‌های شدید یا نیروهای با شدت کم اما مداوم و مستمر که معمولا به دلیل اعمال نیروی بیش از حد عضلات جونده یا روابط ناصحیح میان دندان‌ها حاصل می‌شود.

عضلات مسئول در حرکات مفصل و جویدن (عضلات جونده) به واسطه فعالیت شدید دچار خستگی و ضعف می‌شوند. علت معمولا فشردن شدید دندان‌ها روی هم(کلنچ کردن) یا دندان قروچه موقع خواب یا سایش دندان‌ها هنگام بیداری است.

 

چه افرادی مستعد ابتلا به اختلال صدا دادن فک هستند؟

زنان بیشتر از مردان صدا دادن فک را تجربه می‌کنند. علت اصلی این موضوع هنوز مشخص نشده است. اما پزشکان تصور می‌کنند که کلاژن نگهدارنده دیسک در زنان از لحاظ آناتومیکی متفاوت است.

از طرف دیگر احتمال می‌رود هورمون‌های استروژن و پروژسترون هم بر این رویه تاثیرگذار باشند.

مطالعات نشان می‌دهد که صدا دادن مفصل گیجگاهی-فکی، بیشتر در افراد جوان و در زنان بین ۳۰ تا ۵۰ سال دیده می‌شود.

البته این مشکل مختص به این گروه نیست و هر کسی در هر سنی و از هر جنسیتی ممکن است صدا دادن فک را تجربه کند. این وضعیت غالباً موقتی است. صدا دادن مفصل گیجگاهی فکی را می‌توان با تغییر سبک زندگی و درمان‌های خانگی تسکین داد.

صدا دادن فک ناشی از چیست؟

تصور می شود که صدا دادن فک ناشی از مشکلات مربوط به عضلات فک یا مفاصل گیجگاهی فکی (TMJs) است.
به طور معمول در دنیا چیزی حدود 10 میلیون به این مشکل گرفتار هستند و آمار صدا دادن فک و مشکلات فکی در بانوان بسیار بیشتر از آقایان است.
با این حال، هرکسی از هر سن و جنسیتی می تواند صدا دادن فک را تجربه کند، که ممکن است با رفتارهایی مانند:

• دندان ها را آسیاب می کنند
• آدامس به طور مرتب یا بیش از حد جویدن
• خوردن ناخن
• چسباندن فک به هم
• گاز گرفتن قسمت داخل گونه یا لب
  رو به رو شود و باعث شود تا فک آن شخص صدا دهد.
  همچنین، چندین بیماری پزشکی می تواند به صدا دادن فک منجر شود، از جمله:

• آرتروز

آرتروز بیماری مفاصل است و دو مورد از شایع ترین ورم مفاصل آرتریت روماتوئید و آرتروز است که هر دو می توانند منجر به آسیب غضروف در TMJ شوند.
از بین رفتن بافت غضروف TMJ می تواند حرکات فک را دشوار کند و باعث ایجاد صدا دادن فک می شود.
علائم دیگر آرتریت عبارتند از:

• درد مفاصل
• سفتی، سختی
• التهاب یا تورم
• محدوده حرکتی رو به کاهشی
• همچنین، افراد مبتلا به آرتریت روماتوئید ممکن است خستگی و کاهش اشتها را تجربه کنند.

• صدمه دیدن فک

فک شکسته یا دررفته، به هنگامی که مفصل فک فاقد اتصال شود اتفاق می افتد، می تواند باعث ایجاد صدا دادن فک شود.
علل عمده آسیب دیدگی فک عبارتند از:

• تصادفات جاده ای
• صدمات ورزشی
• زمین خوردن در طول سفر
• حملات جسمی
  اگر موارد زیر را تجربه کردید، پیشنهاد می شود تا به دکتر بروید:
• خون ریزی
• کبودی
• ورم

• سندرم درد میوفاشیال

سندرم درد میوفاشیال نوعی اختلال درد مزمن است که باعث ایجاد درد در نقاط خاص محرک برخی از ماهیچه ها می شود.

بعد از انقباض عضله با تکرار عضله، این اتفاق رخ می دهد پس بنابراین، ممکن است بر کسانی که شغل دارند یا در فعالیت های ورزشی که نیاز به حرکت تکراری دارد، تأثیر بگذارد.

سندرم درد میوفاشیال در فک می تواند منجر به صدا دادن فک شود.
علائم سندرم درد میوفاشیال شامل موارد زیر است:

• درد عضلانی
• درد مداوم یا مترقی
• نقاط حساس در عضلات
• مشکلات خواب
• تغییر در خلق و خوی

• آپنه خواب

آپنه خواب نوعی اختلال شایع است که با تنفس کم عمق یا یک یا چند مکث در تنفس، هنگام خواب مشخص می شود.
دو نوع آپنه خواب وجود دارد به نام آپنه انسدادی خواب و آپنه خواب مرکزی. هر دو می توانند باعث صدا دادن فک شوند.
برخی از علائم آپنه خواب عبارتند از:

• خواب آلودگی روزانه
• سردرد
• اختلالات خلقی
• افراد مبتلا به آپنه خواب انسدادی نیز ممکن است در خواب خود خروپف کنند.
  از آنجا که آپنه خواب می تواند خطر ابتلا به چندین بیماری جدی مانند فشار خون بالا، حمله قلبی و چاقی را افزایش دهد، افراد دارای مشکل خواب باید به دنبال فوریت های پزشکی باشند.

• مال اکلوژن دندان ها

 

مال اکلوژن دندان ها همچنین به عنوان اوربایت یا زیربنایی شناخته می شوند، باعث از جا افتادن فک و دهان می شوند. این می تواند به جلو رفتن فک و یا صدا دادن فک منجر شود.
مال اکلوژن دندان ها معمولاً به ارتودنسی حرفه ای نیاز دارد.

• رابطه عفونت و صدا دادن فک

در برخی موارد، صدا دادن فک ناشی از عفونت غدد دهان است.
علائم و نشانه های دیگر عفونت های دهان شامل موارد زیر است:

• دهان خشک
• طعم بد دهان
• درد صورت
• التهاب
  آنتی بیوتیک ها یا سایر روش های درمانی ممکن است برای درمان عفونت های دهانی لازم باشد.

• تومورها

تومورها تقریباً در هر ناحیه از دهان ایجاد می شوند. بسته به موقعیت مکانی آنها، تومورها می توانند بر حرکت فک تأثیر بگذارند و منجر به صدا دادن فک یا احساس درد فک می شوند.
برخی از تومورها می توانند منجر به پیشرفت سرطان شوند.

آیا ممکن است بیماری‌های مفصل فک باعث سایر بیماری‌ها شود؟

اختلالات مفصل فک یکی از اختلالات رایج است که در صورت بروز حتما باید به دندانپزشک متخصص مراجعه شود.

این اختلالات ممکن است به صورت مستقیم بر مغز انسان تاثیر بگذارد و یا با سخت کردن باز و بسته کردن دهان و جویدن غذا بر کیفیت زندگی و گوارش انسان را به شدت تحت تاثیر قرار دهد.

درمان صدا دادن فک

خوشبختانه این مشکل درمان های خانگی نیز دارد که شامل موارد زیر می باشد:

• پک های یخ یا گرم

قرار دادن کمپرس یخ به مدت 10 الی 15 دقیقه روی محل و سپس کمپرس داغ به مدت 5 الی 10 دقیقه بعد از آن، می تواند به از بین بردن علائم و درد کمک کند که می توانید این کار را چند بار در روز تکرار کنید.

 

• خودداری از خوردن غذاهای سفت و برشته

از غذاهای برشته ، سبزیجات خام یا غذاهایی که نیاز به جویدن زیاد دارند تا حد ممکن استفاده نکنید.

• ریکلس کردن فک

تا حد ممکن دهانتان را آرام باز و بسته کنید و با باز نگه داشتن بین دندان ها، فشار را از روی فک بردارید.

• تمرین مدیریت استرس

کاهش استرس به از بین بردن صدای فک کمک می کند و باعث جلوگیری از اقداماتی مثل دندان قروچه کردن می شود. مدیتیشن، فعالیت فیزیکی و تنفس عمیق هنگام ورزش نمونه هایی از تکنیک های مدیریت استرس است.

• باز نکردن بیش از حد فک

از فعالیت هایی که باعث باز کردن بیش از حد دهان مثل فریاد زدن، آواز خواندن و جویدن آدامس می شود، دوری کنید.
وضعیت بدن خود را در حالت متناسب و متعادل نگه دارید.

• فیزیک درمانی انجام دهید

کشش صورت و ماساژ دادن آن در شرایط مناسب می تواند برای درمان صدا دادن فک مناسب باشد.

• درمان های پزشکی

• دارو: داروهای ناپروکسن، ایبوپروفن یا دیگر انواع داروهای ضد التهاب و غیر استروئیدی می توانند درد و التهاب موجود در فک را بهبود ببخشند.
• جراحی های فک برای از بین بردن ناهنجاری های فکی مثل اوپن بایت، اوور ابتی، آندر بایت و … .
• تزریقات مسکن
• امواج فرابنفش که حرکت دادن فک را در این وضعیت آسان تر می کند.
• لیزر درمانی یا درمان از طریق امواج
• اقدامات بهبود وضعیت دندانی مثل ارتودنسی
• الکتروتراپی که عضلات فک و صورت را آرام می کند.

چهار تمرین درمانی برای رفع صدای مفصل فک

در تمرین نخست فرد باید دو انگشت خود را زیر چانه قرار دهد سپس دهان خود را باز و با انگشتان خود به آرامی در برابر باز شدن دهان مقاومت کند، پنج ثانیه دهان را در این وضعیت نگه دارد سپس آن را رها کند، این حرکت باید پنج بار تکرار شود.

 

در تمرین دوم فرد باید کمی دهان خود را باز کند و مطابق تصویر انگشتان خود را روی دندان‌های پایینی قرار دهد سپس سعی کند دهان خود را ببندد و با انگشتان خود به فک پایین مقاومت اعمال کند، پنج ثانیه دهان را در این وضعیت نگه دارد، این حرکت باید پنج بار تکرار شود.

 

در تمرین سوم فرد باید صاف بایستد سپس به آرامی چانه را به سمت گردن (عقب) فشار دهد و سعی کند غبغب خود را چین بیندازد، غبغب را پنج ثانیه در این وضعیت نگه دارد و این حرکت را پنج بار تکرار کند.

 

در تمرین چهارم فرد باید یک چوب بستنی را بین دندان‌های خود را نگه دارد سپس کند آن را به دو طرف حرکت دهد، این حرکت باید ۲۰ مرتبه تکرار شود.