پاتولوژی چیست و جراحی ضایعه پاتولوژیک چگونه است ؟
پاتولوژی و ضایعه پاتولوژیک
کیست‌ها و تومورهای خوش خیم و بدخیم یکی از بیماریهای نادر ولی ممکن در ناحیه دهان، فک و صورت هستند که انواع بسیاری داشته و هر کدام نیازمند توجه و اقدام کاملا علمی هستند.
درمان اینگونه مشکلات بصورت طبیعی همیشه با درصدی عود همراه هستند و در صورتیکه با دقت و اصولی انجام نشوند می توانند دچار عود با درصد بیشتر و نیاز به جراحیهای متعدد و ایجاد ضایعات جبران ناپذیر پاتولوژیک گردند.
نواحی سر و صورت، فکین و بافت های نرم داخل دهان شامل گونه، زبان، لثه، کام و کف دهان و همچنین غدد بزاقی اصلی و فرعی می توانند به انواع بیماری های پاتولوژیک شامل کیست ها و تومور ها دچار گردند.
این بیماری ها که متاسفانه شایع هستند می توانند خوش خیم و یا بدخیم باشند. در بین ضایعات خوش خیم نیز انواع بسیار مخربی وجود دارند که اگرچه مثل ضایعات بدخیم نیستند ولی می توانند به شدت باعث تخریب موضعی بافت ها شوند.
منظور از پاتولوژی یا آسیب شناسی دهان، فک و صورت، رشته تخصصی دندانپزشکی است که با بهره مندی از علوم مختلف رشته های پزشکی و تلفیق آن با مباحث تخصصی دندانپزشکی، به مطالعه، بررسی و شناخت ماهیت بیماریهای دهان، فک و صورت اعم از ضایعات ادنتوژنیک، استخوانی، رشدی-نموی، پوستی مخاطی، غدد بزاقی و … می پردازد.
آسیب شناسی دهان، فک و صورتیکی از دوره‌های تخصصی دندانپزشکی است که دستیاران تخصصی این رشته در طول سه سال تحصیل با انواع ضایعات خوش خیم و بدخیم دهان، فک و صورت، تظاهرات دهانی بیماریهای سیستمیک آشنا شده و چگونگی تشخیص و گزارش تغییرات میکروسکوپی ایجاد شده در بافت را می آموزند.
توانایی متخصصان این رشته دندانپزشکی بررسی نمونه های برداشته شده از ضایعات دهان، فک و صورت از لحاظ تشخیص انواع ضایعات خوش خیم و بدخیم است.
پاتولوژی چیست؟
بیشتر بخوانید ایمپلنت دندان چیست،انواع ایمپلنت ها و مزایا و عوارض آن ها
آسیب شناسی از نظر لغوی از دو واژه پاتو به معنی رنج، درد و عذاب و لوژی به معنی مطالعه تشکیل شده است.
به عبارت اختصاصی تر آسیب شناسی ، دستورالعملی است ارتباطی که علوم پایه و تجربیات بالینی را در بر گرفته و به منظور مطالعه تغییرات ساختاری و عملکردی در سلولها، بافتها و اندامها که زمینه بیماریها(Diseases) را بوجود می آورند اختصاص یافته است.
آسیب شناسی عبارت است از مطالعه اختلال در مولکول‌ها، سلولها، بافتها و عملکرد که در ارگانیسم های زنده در پاسخ به عوامل آسیب رسان یا محرومیت ها رخ می دهد.
بسیاری از این عوامل ترکیبات شیمیایی هستند که اغلب شامل فرآورده های دیگر ارگانیسم ها که مهمترین آنها میکروارگانیسم های پاتوژن( بیماری زا )، می باشند. دیگر عوامل آسیب رسان اشکال متنوع انرژی از قبیل گرما، تشعشعات و نیروهای مکانیکی هستند که در مقادیر زیادی اعمال می شوند.
ضمن اینکه بیشتر شرایط مرضی، ناشی از در معرض قرارگرفتن بافتهای بدن با مواد آسیب رسان می باشد، ولی محرومیت از عناصر غذائی ضروری، از قبیل پروتئین ها، مواد معدنی، ویتامین ها، آب و اکسیژن نیز ممکن است به همان اندازه دارای آثار مضر و تخریب کننده باشد.
فاکتورهای ژنتیکی نیز ممکن است دارای نقش مهمی در آسیب شناسی باشند.
آزمایشات پاتولوژی چه هستند؟
آزمایشات پاتولوژی به هر آزمایشی که به بررسی اختلال عملکرد بدن بپردازد آزمایش پاتولوژی گفته می شود. همه آزمایش ها در آزمایشگاهی که تحت نظارت یک پزشک پاتولوژیست است انجام می شود.
آزمایشات از آزمایش معمول خون گرفته تا نمونه برداری از بافت های سرطانی (بیوپسی ها) و مشاهده نمونه ها در زیر میکروسکوپ توسط پاتولوژیست را شامل می شوند.
تشخیص بیشتر سرطان ها و بیماری ها با مشاهده سلول های نمونه برداری از بافت درگیر در زیر میکروسکوپ انجام می شود.
بنابراین پاتولوژیست، تشخیص دهنده قطعی بسیاری از بیماری هاست.
هدف پاتولوژیست
پاتولوژیست ها به منظور فهمیدن تغییرات ایجاد شده در بدن از تکنیک های مختلف مولکولی ، میکروب شناسی و ایمنی شناسی استفاده می کنند.
این افراد تغییرات ماکروسکوپیک بدن ، تغییرات میکروسکوپیک بدن و تغییرات مایعات بدن را به منظور پایه ریزی تشخیص و راهنمایی درمان بیماری ها شناسایی می کنند.
از جمله توانایی های یک متخصص پاتولوژی شامل :
- آماده سازی نمونه بافتی با استفاده از تکنیک ها و تشخیص میکروسکوپی ضایعات دهان و فک و دندان
- شناخت بیماری های سیستمیک و آثر آن در دهان و فک و دندان
- مکانیسم ایجاد تغییرات ضایعات میکروسکوپی و ارتباط آنها با علائم بالینی
- شناخت ماهیت تغییرات بالینی با استفاده از رادیوگرافی
ضایعات پاتولوژیک فک و دهان
ضایعات پاتولوژی فک و دهان به معنای مشکلات به وجود آمده در ناحیه فک است که می‌تواند توسط متخصص پاتولوژیست درمان شود.
به طور کلی ضایعات پاتولوژیک فک شامل چندین دسته‌بندی می‌شود که در ادامه دو دسته از معمول‌ترین آنها را معرفی خواهیم کرد.
1- تومورهای خوش‌خیم و بدخیم در ناحیه فک و صورت
تومورهای خوش‌خیم یا بدخیم از جمله ضایعات پاتولوژیک فک و صورت هستند که اگر به موقع درمان نشوند، می‌توانند مشکلات بیشتری را برای فرد بیمار ایجاد کنند.
تومورهای خوش‌خیم (مانند آملوبلاستوما) رشد نسبتاً سریعی در ناحیه فک و صورت دارند و می‌توانند باعث تخریب بافتهای مجاور شوند؛ اما تومورهای بدخیم علاوه بر تخریب بافتهای مجاور، می‌توانند به بافتهای دوردست مانند غدد لنفاوی و ریه و حتی مغز نیز رسیده و منتشر شوند.
اگر فرد بیمار با مشاهده علائم به سرعت به پزشک متخصص مراجعه کند، می‌توان با درمان سریع مشکل را برطرف کرد؛ اما اگر بیمار به موقع به پزشک مراجعه نکند، ممکن است در انتها شیمی درمانی نیز برای معالجه لازم باشد.
-
علائم تومورهای فکی و دهانی
شیوع تومورها معمولاً در فک پایین بیشتر از فک بالاست. تومورهای دهانی می‌توانند در گلو نیز ظاهر شوند. به طور کلی از جمله علائم تومورهای دهانی، ایجاد زخم یا لکه‌های سفید و قرمز در دهان است که پس از گذشت مدت طولانی نیز از بین نمی‌روند.
-
درمان تومورهای فکی و دهانی
پس از تشخیص تومور در دهان توسط متخصص مربوطه، محتمل‌ترین روش برای درمان جراحی است. به دلیل ماهیت تهاجمی تومورها، در جراحی بخشی از بافتهای سالم اطراف تومور نیز برداشته می‌شود.
در برخی از جراحی‌ها نیز با توجه به نوع تومور و پیشروی آن، ممکن است لزوم به برداشتن بخشی از فک نیز احساس شود.
2- ضایعات پاتولوژیک فک ؛ کیست‌های ناحیه فک و صورت و دهان
کیست‌های ناحیه دهان و صورت از دیگر ضایعات پاتولوژیک فک هستند که نیازمند درمان سریع می‌باشند.
کیست‌های دهانی در صورتِ مراجعه دیر هنگام به متخصص پاتولوژیست می‌توانند باعث شکستگی استخوان‌های فک شوند که علاوه بر ضعف در عملکرد، نقص در زیبایی فرد را نیز به دنبال خواهد داشت.
نکته مهم دیگر این است که اگر درمان کیست‌های دهانی به موقع انجام نشود، در انتها ممکن است فرد دچار کیست‌های سرطانی شود.
درمان ضایعات پاتولوژیک
کیست‌ها و تومور های خوش خیم و بدخیم(جراحی ضایعات پاتولوژیک) یکی از بیماریهای نادر ولی ممکن در ناحیه دهان، فک و صورت هستند که انواع بسیاری داشته و هر کدام نیازمند توجه و اقدام کاملا علمی هستند.
درمان اینگونه مشکلات بصورت طبیعی همیشه با درصدی عود همراه هستند و در صورتیکه با دقت و اصولی انجام نشوند می توانند دچار عود با درصد بیشتر و نیاز به جراحیهای متعدد و ایجاد ضایعات جبران ناپذیر گردند.
بنابراین معاینات کلینیکی و رادیوگرافیک دوره ای و همچنین مراجعه به پزشک در صورت ایجاد علایم مشکوکی مثل درد، تورم، بی حسی،مشکلات بلع و یا تنفس که اخیرا ایجاد شده شدیدا توصیه می گردد.
درمان ضایعات پاتولوژی فک و صورت
برخی از مواقع افراد در داخل دهان و یا صورت دچار مشکلاتی همچون درد ،تورم و یا بی حسی لب و یا ترشح می شوند که در این صورت بهتر است با مشاهده علائم ، سریعا به یک متخصص جراح فک و صورت مراجعه کنند تا تحت تشخیص و درمان صحیح قرار گیرند.
