ارتودنسی دندان چیست ؟

ارتودنسی  یکی از شاخه‌‌ها و تخصص های دندانپزشکی  است. دندانپزشکان در این تخصص، به درمان عدم هماهنگی و عدم جفت شدن دندان ها می‌پردازند که اصطلاحاً­ به آن مال اکلوژن  نیز گفته می‌شود.

نام ارتودنسی چند سالی است که بر سر زبان ها افتاده است اما تاریخچه ارتودنسی به قرن ها پیش باز می گردد. سالیان سال است که داشتن دندان هایی سالم و ردیف شده، یکی از عناصر زیبایی صورت محسوب می شود.

این زیبایی حتی در قرن های گذشته دارای اهمیت بوده است تا جایی که افرادی که از این مشکل رنج می بردند، با استفاده از نخ و اشیای فلزی، سعی بر مرتب کردن و حرکت دادن دندان هایشان داشتند.

امروزه، تخصص ارتودنسی، با شکل و شمایل ویژه تری، پا به عرصه دندانپزشکی گذاشته است تا به بیمارانی که از ناهنجاری های دندانی و فکی رنج می برند، کمک کند.

چگونه متوجه می شوید که به ارتودنسی نیاز دارید؟

فقط دندانپزشک یا متخصص ارتودنسی می تواند تعیین کند که آیا شما می توانید از ارتودنسی استفاده کنید یا خیر.

به کمک ابزارهای تشخیصی که شامل یک تاریخچه کامل پزشکی و دندانپزشکی هستند، یک معاینه بالینی، مدل های گچ دندان هایتان و تصویر برداری اختصاصی، یک پزشک ارتودنتیست می تواند تصمیم بگیرد آیا ارتودنسی نیاز دارید یا خیر.

و این ارتودنتیست است که می تواند طرح درمانی صحیحی برای رفع مشکل دندان ها پیشنهاد دهد.اگر به یکی از وضعیت های زیر دچار هستید ممکن است نامزد انجام ارتودنسی باشید.

• Overbite: زمانی که دندانهای فوقانی هم پوشانی عمودی زیادی بر روی دندانهای ردیف پایین دارند.
• Underbite: به ظاهر “بولداگ” معروف است که در آن دندان های ردیف پایین خیلی جلوتر از دندان های فوقانی قرار می گیرد و ردیف بالا بیش از حد عقب هستند.
• Crossbite: هنگام جویدن دندانهای بالا از بعد عرضی به درستی بر روی دندانهای پایین قرار نمی گیرند
• Open bite: یا باز بودن بین دو فک در ناحیه جلو عقب یا کناره ها
• Misplaced midline یا خط میانی نابجا : هنگامی که خط میانی دندان های فوقانی با خط میانی دندان های پایینی در یک راستا قرار نمی گیرند.
• Spacing یا فاصله: فضاهای بین دندان ها که ممکن است بر اثر از دست دادن یک دندان یا حتی رشد ناقص یا عدم رشد یک دندان به وجود بیاید.
• Crowding یا شلوغی دندان: زمانی که تعداد زیادی دندان (بیشتر از حد نرمال) در یک ردیف دندانی قرار می گیرند. این وضعیت منجر به روی هم افتادن دندانها می شود.

بیشتر بخوانید : ایمپلنت دندانی

انواع ارتودنسی دندان

انتخاب هر یک از این انواع روش های ارتودنسی دندان را سعی کنید با مشورت ارتودنتیست و تشخیص او از جنس دندان شما، حساسیت های دهانی و میزان انحراف دندان های شما انتخاب نمایید، تا بهترین نتیجه را از ارتودنسی دندان داشته باشید.

• نامرئی

  اصلا براکتى در دهان شما نمى باشد و یا به عبارت دیگر بجاى استفاده از براکت‌هاى فلزى توسط متخصص ارتودنسی از پلاک‌هاى شفاف سیلیکونى بسیار شفاف که با اسکنرهاى سه بعدى طرح درمان و طراحى مى شوند انجام مى شوند.

معناى دیگر ارتودنسی نامرئى، ارتودنسى از داخل در پشت دندان‌هاى شما مى باشد.

البته در این روش زمان درمان در هر جلسه توسط متخصص ارتودنسی طولانى تر و گاها احتمال قورت دادن وسایل و ابزارهاى ارتودنسی مى باشد و بیمار در طول درمان چون ماهیچه زبان با براکت‌ها درگیر هستند براى بعضى از بیماران زیاد راحت نمى باشد.

• متحرک

  ارتودنسی متحرک استفاده از پلاک‌های متحرک می باشد که توسط خود بیمار در دهان قرار داده شده و در هنگام غذا خوردن از دهان خارج می شود؛

بنابراین نتیجه این درمانها کاملا وابسته به همکاری بیمار می‌باشد که البته طرح درمان متخصص ارتودنسی و ویزیتهاى مکرر و ماهانه در موفقیت درمان اثر گذار مى باشد.

• ثابت

  دستگاه های ثابت اشاره به تمام وسایل ارتودنسی دارد که برای منظم کردن دندان ها و یا تراز فک ها توسط متخصص به دندان ها متصل می شود.

عملکرد آن ها طوریست که باید تا پایان دوره درمان به دندان ها متصل بمانند. به استفاده از این دستگاه ها ارتودنسی ثابت گفته می شود.

• لینگوال

• 

• دیمون

  ارتودنسی دیمون از روش‌های جدید ارتودنسی است. برخلاف ارتودنسی سنتی که اتصال سیم به براکت‌های ارتودنسی، با استفاده از کش‌های بسیار کوچک انجام می‌شود، در ارتودنسی دیمون از براکت‌هایی با قابلیت باز و بسته شدن کشویی استفاده می گردد.

به دلیل اینکه در این نوع ارتودنسی از کش‌های کوچک در اطراف هر براکت استفاده نمی‌شود، بنابراین بیمار می‌تواند در طول دوره ارتودنسی، به راحتی اطراف سیم و براکت ها را تمیز نماید.

• سرامیکی

• کوتاه مدت

مهم‌ترین اجزای ارتودنسی

1. براکت‌ها
2. بندهای فلزی
3. سیم ارتودنسی
4. قلاب‌های الاستیکی و بندهای لاستیکی
5. لیگاچر

بهترین سن برای ارتودنسی دندان چه زمانی است؟

ارتودنسی دندان مربوط به سن خاصی نمی باشد و افراد می توانند از ۳ سالگی به بعد دندان های خود را ارتودنسی کنند.

بهترین سن برای ارتودنسی کردن دندان ها، دوران کودکی است. البته به معنای این نیست که این روش برای بزرگسالان مناسب نیست، این روش درمانی برای ارتودنسی بزرگسالان نیز مفید می باشد.

طی سال های اخیر ارتودنسی در سنین بالا و تعداد افراد بزرگسالی که این درمان ارتودنسی را انجام می‌دهند، روندی رو به رشد داشته است. لازم به ذکر است که تفاوت‌های بسیاری بین ارتودنسی کودکان و ارتودنسی افراد بزرگسالان وجود ندارد.

برای دندان های کودکان توسط متخصص ارتودنسی، باید صبر کرد تا تعداد دندان های مناسب برای انجام ارتودنسی رشد کنند.

مراحل ارتودنسی دندان برای اصلاح و درمان ناهنجاری های فک، صورت و دندان

مطابق معمول ما چند مرحله زیر را برای این نوع درمان در نظر میگیریم. مراحل به ترتیب عبارتند از:

• در اولین مرحله ابتدا شما می بایستی ارزیابی شوید.
• از فک و دندان های شما تصاویری به کمک اشعه ایکس گرفته می شود.
• ارتودنتیست شما پس از مشاهده رادیو گرافی های فک و صورت به شما خواهد گفت که شما باید جراحی فک انجام دهید یا نه!
• اگر مشکلات مرتبط با فک را در کودکان بتوان تنها با ارتودنسی دندان برطرف کرد و نتیجه مطلوب را بدست آورد دیگر نیازی به جراحی فک نمی باشد.
• اما ممکن است مشکل با کمک ارتودنسی ساده دندان برطرف نشود. بابراین نیاز به عمل جراحی داریم. عمل جراحی فک در صورتی مورد استفاده قرار می گیرد که ارتودنسی به تنهایی پاسخ گوی مشکلات مرتبط با فک شما و یا فرزند شما نباشد.
• اما به هر حال در مرحل ارتودنسی اولیه شما باید از درمان ارتودنسی شروع کنید و همان ابتدا نمیتوان عمل انجام داد. اول باید موقعیت دندان ها مشخص شود و بعد با اطمینان بیشتر شروع به جراحی کرد.

مدت زمان و طول درمان ارتودنسی دندان

اغلب بیماران همیشه این نگرانی را دارند که چه مدت باید ارتودنسی را در دهان خود جهت درمان نهایی داشته باشند.

به طور میانگین، حدود 24 ماه برای تکمیل درمان زمان لازم دارد. بعضی از بیماران به زمانی کمتر از 12 ماه نیاز دارند، اما بیمارانی هم وجود دارند که طول درمان آنها به 3 سال هم می‌رسد تا دندان‌های آنها در جایگاه صحیح خود قرار بگیرند.

ارتودنسی برای همه‌ی مشکلات دندانی مناسب نیست و موقعیت فک و دندان هر بیمار منحصر به فرد است. بنابریان نمی‌توان زمان دقیقی برای طول درمان مشخص کرد.

در ادامه، مواردی را که می‌تواند مدت زمان درمان ارتودنسی را تحت تاثیر قرار دهند را بررسی می‌کنیم:

1. نوع درمان
2. سن
3. شدت مشکل دندان‌ها
4. همکاری و مراقبت بیمار
5. رعایت بهداشت دهان و دندان

هر چند وقت یکبار برای تنظیم دستگاه ارتودنسی باید به دندانپزشک مراجعه کرد؟

بیمار باید در طول درمان به طور مرتب برای تنظیم براکت به کلینیک مراجعه کند.
جلسات تنظیم براکت بسیار کوتاه است و متخصص در این جلسات به سوال‌ها پاسخ می‌دهد و پیشرفت درمان را بررسی می‌کند.

این جلسات معمولاً بیش از ١۵ تا ٢٠ دقیقه زمان نمی‌برد و با توجه به شرایط بیمار هر ۴ تا ۵ هفته یک بار زمانبندی می‌شود.
در صورتی که برای مرتب کردن دندان‌ها از روش ارتودنسی نامرئی استفاده شود، جلسات هر ۵ تا ۶ هفته یک بار برگزار می‌شود.

مزایای ارتودنسی دندان

اولین فایده ای که شما به آن فکر کرده باشید، زیبایی دندان ها باشد.

باید بدانید که این روش درمانی علاوه بر زیبا ساختن دندان ها و لبخند، مزیت های بسیار مهم تری مانند کاهش بیماری های لثه و پوسیدگی ها دندانی، کاهش مشکلات گوارشی و غیره می گردد.

در ادامه فواید ارتودنسی دندان را مورد بررسی قرار می دهیم:

1. پیشگیری از بیماری لثه و پوسیدگی دندان
2. بهبود گوارش غذا
3. افزایش اعتماد به نفس
4. بهبود تکلم
5. درمان دندان نهفته

مشکلات ناشی از ارتودنسی دندان

• افزایش پلاک دندان با توجه به استفاده از براکت و سیم
• افزایش پوسیدگی دندان در صورت عدم رعایت بهداشت
• امکان برگشت دندان ها به موقعیت نخست درصورت عدم استفاده مداوم از ارتودنسی
• اصلاح نامرتبی و ترتیب دندان ها با ارتودنسی پنهان

در برخی از بیماران سیم بندی ارتودنسی و براکت ها از نظر دید ظاهری برای بیمار مناسب نیست لذا در این موارد نیاز به روش‌های نامریی می باشد. برخی ازین روش‌ها به شرح زیرند:

• روش لینگوال
• براکت سرامیکی
• سیستم invisalign
• روش دیمون

در براکت سرامیکی، براکت شفاف بوده و کمتر جلب توجه می کند در سیستم invisalign برای اصلاح نامرتبی خفیف استفاده می شود و در لینگوال ارتودنسی در پشت دندان قرار می گیرد .

در روش دیمون قابلیت باز و بسته شدن وجود دارد.