پولیپ بینی چیست؛ علایم، عوارض و درمان آن

پولیپ بینی

پولیپ بینی توموری غیر سرطانی است که از غشاء مخاطی بینی و سینوس‌ها به‌طور غیرعادی رشد کرده و با ایجاد حجم در مجرای بینی باعث مشکلات تنفسی می‌شود. از علل بروز پولیپ می‌توان به عوامل آلرژی، عفونت‌ها، و بیماری نادر فیبروز کیستیک اشاره نمود.

پولیپ بینی توده‌ی خاکستری و گاهی بی‌رنگی است که معمولاً از مخاط سینوس‌ها و گاهی از خود بینی منشأ می‌گیرد. در غالب موارد پولیپ‌های بینی پایه‌دار و متعدد بوده و در داخل هر دو بینی ظاهر می‌شوند هر چند که ممکن است فقط در یک بینی و به‌طور منفرد نیز دیده شود.

ظاهر پولیپ‌های بینی شبیه دانه‌های انگور است. اگر پزشک با وسیله‌ای این پولیپ‌ها را لمس کند، متحرک هستند یعنی با لمس می‌توان آن‌ها را جابجا کرد و لمس آن‌ها دردناک نیست.

در مواردی که پولیپ خیلی بزرگ شود از سوراخ بینی نیز قابل رویت است و گاهی می‌تواند از پشت بینی وارد حلق شود و اگر بیمار دهانش را باز کند در داخل حلقش قابل رویت باشد.بزرگ شدن پولیپ و به دنبال آن عدم تنفس صحیح از راه بینی باعث رنجش خاطر شخص هنگام خوردن و آشامیدن و حتی صحبت کردن می‌شود.

علائم و نشانه‌های پولیپ بینی

پولیپ بینی معمولا به عنوان پولیپ آنترواوآنال یا پولیپ اتیومئید شناخته می‌شود. پولیپ‌های آنترویی شانه‌ای در سینوس‌های نوع ماگزیلاری ایجاد می‌شود که البته خیلی شایع نیستند.
پولیپ‌های اتیوموئیدال معمولا از سینوس‌های اتموئیدی ایجاد می‌شوند.وقتی پولیپ بینی دارید، ممکن است در قسمت ناحیه سر خود احساس سرما کنید. اما خود پولیپ‌ها هیچ احساسی را ایجاد نمی‌کنند، بنابراین شما حتی نمی‌توانید متوجه شوید که آنها را دارید یا نه؟

علائم و نشانه‌های پولیپ بینی ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• مسدود شدن بینی
• عطسه کردن
• ابریزش بینی
• درد صورت
• مشکل در بویایی
• از دست دادن حس طعم و مزه
• خارش در اطراف چشم
• عفونت‌ها
• درد در دندان‌های بالایی شما
• تغییرات آوایی
• احساس فشار روی پیشانی و صورت
• خرناس

 

بیشتر بخوانید انواع جراحی بینی

سینوزیت مزمن و پولیپ بینی دارای علائم مشابه و یکسانی می‌باشند که عبارتند از :

• آبریزش از پشت بینی
• افت یا عدم حس بویایی
• خرو پف کردن در خواب
• انسداد و گرفتگی مداوم بینی
• درد در ناحیه سر و صورت
• خارش در نواحی اطراف چشم
• درد در قسمت دندان های فک بالا
• احساس فشار بر روی صورت و پیشانی

چه افرادی بیشتر در معرض ابتلا به پولیپ قرار دارند؟

کودکان: کودکان مبتلا به بیماری‌هایی اعم از سینوزیت مزمن، آسم، اختلالات تنفسی و زکام؛ بیش از دیگر کودکان در معرض ابتلا به پولیپ بینی قرار دارند.
میانسالان: پولیپ بینی غالبا در افراد بالای 40 سال شیوع زیادی دارد.
زنان: آمار ابتلا به پولیپ بینی در زنان بیشتر از مردان است.

علت پولیپ بینی

پولیپ بینی در داخل بافت ملتهب مخاط بینی رشد پیدا می‌کند. مخاط بینی همان لایه مرطوب بینی است که از بخش‌های داخل بینی و سینوس حفاظت کرده و هوای داخل بینی را مرطوب می‌سازد.

در طول دوره عفونت یا حساسیت فصلی، مخاط بینی متورم و قرمز شده و ممکن است به قدری مایع تولید کند که از بینی خارج شود. در صورتی که این عارضه طولانی مدت شود، ممکن است باعث تشکیل پولیپ در داخل بینی شود.

پولیپ یک بافت رشد کرده داخل بینی (شبیه کیست کوچک) است که می‌تواند مسیر هوایی بینی فرد را مسدود سازد. همچنین گاهی اوقات رشد پولیپ در داخل بینی فرد بدون هیچ مشکل قبلی و بدون دلیل اتفاق می‌افتد، اما معمولاً مواردی هستند که باعث تحریک و رشد پولیپ می‌شوند.

 

عوامل ایجاد کننده این بیماری شامل موارد زیر می‌شوند:

1. عفونت سینوسی مزمن یا بازگشت‌پذیر
2. آسم
3. رینتیت آلرژیک (تب یونجه)
4. فیبروز کیستیک
5. سندرم چورگ – اشتراوس
6. حساسیت به داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی مثل ایبوپروفن یا آسپرین
7. گاهی اوقات ایجاد پولیپ بینی در افراد به دلیل سابقه خانوادگی و یا به علت عکس العمل متفاوت ژن‌هایشان در برابر التهاب ایجاد خواهد شد.

عوامل خطر پولیپ بینی

هر‌گونه شرایطی که باعث بدتر شدن التهاب مزمن در راه هوایی و یا سینوس‌ها گردد از قبیل عفونت‌ها و یا آلرژی‌ها، باعث پیشرفت پولیپ بینی می‌گردد.
عوامل تشدید کننده پولیپ بینی عبارتند از:

– آسم که موجب التهاب و انقباض راه‌های هوایی می‌شود.
– آلرژی به آسپیرین و یا ضددردها نظیر: ایبوپروفن و ناپروکسن
– آلرژی نسبت به قارچ‌های موجود در هوا
– فیبروز سیستیک: تولید و ترشح مخاط ضخیم و چسبنده از غشاهای بینی و سینوس‌ها.
– سندروم چرگ اشتراوس  باعث التهاب عروق خونی می‌شود.
– سابقه خانوادگی ابتلا به پولیپ بینی
– تغییرات ژنتیکی خاص در ارتباط با عملکرد سیستم ایمنی

 

عوارض و مشکلات پولیپ بینی

مشکلات بالقوه‌ای را ایجاد می‌کنند، که عبارتند از:

• گرفتگی آپنه خواب :

در این شرایط به طور بالقوه جدی، کم نفس می‌کشید.

• آسم:

رینوسینوزیت مزمن می‌توانند آسم را بدتر کنند.

• عفونت سینوزیت:

پلیپ‌های بینی می توانند بیشتر مستعد ابتلا به سینوزیت باشند.

پیشگیری از بروز پولیپ بینی

• شناسایی موارد حساسیت زا و دوری از آن‌ها
• داشتن رژیم غذایی مناسب
• مرطوب نگه داشتن خانه و محیط کار
• استفاده از اسپری‌های بینی

چه زمانی باید به دکتر مراجعه کنیم؟

اگر علائم پولیپ بینی بیش از ۱۰ روز ادامه پیدا کرد به دکتر مراجعه کنید. علائم سینوزیت مزمن و پولیپ بینی مشابه خیلی از بیماری‌های دیگر از جمله یک سرماخوردگی ساده است.

اگر شرایط زیر را تجربه کردید بلافاصله باید به پزشک مراجعه کنید:

• مشکل جدی در تنفس
• علائم بیماری شما به طور ناگهانی بدتر شدند
• دو بینی، کاهش بینایی یا کاهش توانایی برای حرکت چشم‌ها
• التهاب شدید اطراف چشم
• افزایش سردرد به همراه تب بالا یا ناتوانی در نگه داشتن سر به جلو

 

تشخیص پولیپ بینی

پزشک شما معمولاً می‌تواند بر اساس پاسخ‌های شما به سؤالات مربوط به علائم، معاینه عمومی بدن و معاینه بینی شما, تشخیص را انجام دهد. پولیپ‌ها با کمک یک دستگاه روشنایی ساده قابل مشاهده هستند.

سایر آزمایشات تشخیصی عبارتند از:

• آندوسکوپی بینی

یک لوله باریک با یک لنز بزرگنمایی یا دوربین کوچک (آندوسکوپ بینی) پزشک را قادر می‌سازد که یک معاینه دقیق را در داخل بینی و سینوس‌های شما انجام دهد.

• مطالعات تصویربرداری

تصاویر به دست آمده با توموگرافی کامپیوتری (CT) می‌توانند به پزشک شما کمک کنند تا اندازه و محل پولیپ‌ها را در نواحی عمیق تر سینوس‌های شما مشخص کند و میزان تورم و تحریک (التهاب) را ارزیابی کند.
این مطالعات همچنین ممکن است به پزشک شما کمک کند که سایر انسدادهای احتمالی در حفره بینی شما، مانند ناهنجاری های ساختاری یا نوع دیگری از رشد سرطانی یا غیر سرطانی را نیز رد کند.

• تست‌های آلرژی

پزشک شما ممکن است آزمایشات پوستی را برای تعیین اینکه آلرژی به التهاب مزمن کمک می‌کند، پیشنهاد کند. با یک تست خراش پوست، قطره‌های کمی از مواد ایجاد کننده آلرژی (آلرژن) به پوست ساعد یا قسمت تحتانی کمر شما وارد می‌شوند. سپس پزشک یا پرستار شما پوستتان را از نظر علائم واکنش آلرژیک مشاهده می‌کند.
اگر آزمایش پوستی انجام نشود‌، پزشک ممکن است آزمایش خون را انجام دهد که آنتی بادی‌های خاص به آلرژن‌های مختلف را نشان می‌دهد.

• آزمایش فیبروز کیستیک

اگر کودکی دارید که به پولیپ بینی مبتلا شده است، پزشک ممکن است آزمایش فیبروز کیستیک را آزمایش کند، یک بیماری ارثی که بر روی غدد تولیدکننده مخاط، اشک، عرق، بزاق و گوارش اثر می‌گذارد.
تست تشخیصی استاندارد برای فیبروز کیستیک، یک تست عرق غیر تهاجمی است، که تعیین می‌کند که آیا عرق فرزند شما شورتر از عرق بیشتر افراد است یا نه.

• آزمایش خون

پزشک ممکن است خون شما را برای کمبود ویتامین D که می‌تواند همراه با پولیپ بینی باشد آزمایش کند.

 

درمان پولیپ بینی

پولیپ بینی با مصرف داروهای استروئیدی درمان می‌شود. پولیپ‌های بزرگ نیز که با دارو برطرف نشدند باید جراحی شوند. البته درمان پولیپ بینی بیشتر در هدف کوچک کردن سایز پولیب بینی می‌باشد.

• اسپری یا قطره استروئید

برای درمان، پزشک ابتدا قطره یا اسپری بینی (حاوی داروی استروئیدی کورتیکواستروئید) را توصیه می‌کند. این دارو التهاب بینی را کاهش می‌دهد و پولیپ را کوچک می‌کند. مومتازون یکی از این اسپری‌ها است که عوارض کمتری نسبت به بقیه اسپری‌های استروئیدی دارد.

دو بار اسپری در هر سمت بینی در روز برای درمان کافی است. این دارو اغلب عوارض خاصی را در بیمار ایجاد نمی‌کند؛ گاهی سردرد، گلودرد، سرفه و خونریزی بینی ایجاد می‌شود.
مصرف این دارو را پنج هفته ادامه دهید، اگر نتیجه‌ای حاصل نشد با پزشک مشورت کنید. شاید به مصرف داروی دیگری به‌طور همزمان نیاز داشته باشید.
در مواردی که پولیپ پیشرفته باشد برای بهبود علائم باید دوره طولانی‌تری دارو مصرف کرد.

• قرص‌های استروئیدی

اگر پولیپ بزرگ و مشکلات ناشی از آن باعث ناراحتی فرد شده باشد، پزشک برای مدت کوتاهی قرص استروئید تجویز می‌کند (کورتیکواستروئید خوراکی).
پردنیزولون  یکی از انواع این قرص‌ها است. البته برای جلوگیری از عوارض، مصرف بیش از ۷ الی ۱۰ روز آن توصیه نمی‌شود. مشکلاتی مانند پوکی استخوان، بالا رفتن فشار خون، دیابت و افزایش وزن از جمله عوارض این دارو هستند.
اگر با گذشت ۳ هفته از مصرف این دارو علائم بهبود پیدا نکنند، جراحی تنها راه درمان است.

• جراحی آندوسکوپی

اگر دارو نتیجه ندهد پزشک با جراحی آندوسکوپی پولیپ را درمان می‌کند. در این عمل بینی پزشک لوله باریکی که مجهز به لنز یا دوربین است از طریق بینی به داخل حفره‌های سینوسی می‌فرستد.

از ابزارهای باریکی نیز برای برداشتن پولیپ و موانع دیگری که مسیر سینوس‌ها را مسدود کرده‌اند استفاده می‌کند. جراحی آندوسکوپی اغلب به‌صورت سرپایی انجام می‌شود.
ممکن است بعد از جراحی برای جلوگیری از بازگشت پولیپ، نیاز به استفاده از اسپری کورتیکواستروئید باشد. شستشوی بینی با سالین (آب‌نمک) نیز بهبودی بعد از جراحی را سرعت می‌بخشد.

• درمان طبیعی و خانگی پولیپ بینی :

موارد زیادی هست که شما میتوانید با رعایت کردن آنها از پولیپ بینی پیشگیری کرده و یا در صورت ابتلا علائم آن را بهبود ببخشید. این موارد میتواند مانند تغییر سبک زندگی ، تغذیه سالم و ورزش کردن باشد.

• به اندازه کافی آب بنوشید : کم آبی بدن میتواند باعث غلظت خون و ترشحات بدن گردد.
• ورزش را در برنامه روزانه خود قرار دهید : با این کار میتوانید سوخت و ساز بدن خود را بالا نگه دارید و به تقویت سیستم ایمنی خود بپردازید.
• مصرف پوسته ی گیاه مگنولیا : این گیاه اثر خلط آوری دارد و باعث محدود کردن غشای مخاطی بینی شده و پولیپ را کوچک کند.
• مصرف روغن کرچک : این روغن با تقویت سیستم ایمنی میتواند درمان خوبی برای مقابله با حساسیت ها و عفونت ها باشد.
• مصرف موضعی روغن درخت چای : این روغن میتواند تورم ناشی از پولیپ بینی را کاهش دهد.
• از مصرف مواد غذایی حساسیت زا خودداری کنید : مواد آلرژی زای غذایی مانند غذاهای پرنمک و پرادویه و تند مثل مواد غذایی فرآوری شده میتواند ابتلا به واکنش های آلرژیک را افزایش دهد.
• ویتامین A ، روی و امگا۳ مصرف کنید : این مکمل های غذایی با تقویت سیستم ایمنی میتوانند در درمان عفونت ، قارچ و واکنش های آلرژیک موثر باشند.
• سیر و پیاز خواص آنتی اکسیدانی داشته و در کنترل و پیشگیری از بیماری های عفونی بسیار موثرند. جایگیری این مواد در رژیم غذایی خانواده میتواند موثر باشد.
• رعایت بهداشت فردی نکته‌ی مهمی برای پیشگیری از تمام بیماری های عفونی و قارچی می باشد.
• زردچوبه نیز یکی از آنتی اکسیدان های قوی بوده که در درمان پولیپ بیی شناخته شده است.

مراقبت‌های بعد از جراحی پولیپ بینی

رعایت توصیه‌های پزشک بعد از عمل جراحی پولیپ بینی ، به بهبودی هر چه سریع تر بیماران کمک می کند ؛ به همین علت ، همواره به آن ها توصیه می شود ، نکات و توصیه های پزشک معالج خود را در این دوران فراموش نکنند ؛

در ذیل ، به برخی از مهم ترین نکات بعد از عمل پولیپ بینی ، اشاره شده است ؛ با ما همراه باشید.

• استراحت بعد از جراحی پولیپ بینی

استراحت در دوران نقاهت عمل جراحی پولیپ بینی ، از اهمیت به سزایی برخوردار است ؛ بیماران در این مدت زمان ، باید از انجام فعالیت های سنگین ؛ از جمله بلند یا جا به جا کردن اجسام بیش از دو کیلو خودداری نمایند.

• استعمال دخانیات و مصرف الکل

مصرف نوشیدنی های حاوی الکل ، منجر به نازک شدن رگ ها و رقیق شدن خون می گردد که این مسئله ، با خونریزی همراه خواهد بود ؛ بنابراین به بیماران توصیه می شود ، به منظور جلوگیری از بروز خونریزی در دوران نقاهت عمل پولیپ بینی ، از مصرف الکل خودداری نمایند.
استعمال دخانیات نیز موجب بروز تاخیر در بهبودی می گردد ؛ بنابراین بهتر است در این دوران ، از مصرف سیگار و قلیان نیز خودداری شود.

درد بعد از جراحی پولیپ بینی

در صورتی که پس از عمل پولیپ بینی ، احساس درد داشتید ؛ به غیر از استفاده از مسکن های تجویز شده توسط پزشک مجاز به مصرف داروهای دیگر نیستید ؛ بنابراین در صورت تمایل به مصرف سایر داروها در ابتدا با پزشک معالج خود مشورت نمایید.