اصلاح فک ، انواع ناهنجاری های فک و روش های درمان
اصلاح فک
به طور طبیعی فک بالا باید به طور مختصری جلوتر از فک پایین باشد، یعنی زمانی که دو فک را روی هم قرار می دهیم فک بالا یک یا دو میلی متر جلوتر از فک پایین قرار دارد.
وجود فاصله بیش از این اندازه، ناهنجاری فک را ایجاد خواهد کرد و در ظاهر و جویدن مشکلاتی را به وجود خواهد آورد. متخصص ارتودنسی ناهنجاری فک را با ارتودنسی درمان و اصلاح می کند.
در مواقعی که سن رشد بیمار ارتودنسی گذشته باشد متخصص جراحی به کمک ارتودنتیست می آید و روند درمان تکمیل می شود.
تشخیص اصلاح فکین با رادیوگرافی
گاهی این سوال برای افراد پیش می آید که در ناهنجاری فکین کدام فک مقصر است و این فک بالایی است که جلوست یا این که فک پایین عقب است؟
متخصص ارتودنسی از بیمار رادیوگرافی می گیرد. رادیوگرافی را آنالیز و بررسی می کند. اعداد و ارقامی را که آنالیز به وی نشان می دهد کاملا بیان خواهد کرد که کدام فک مسبب این ناهنجاری است.
برای مثال در آنالیز اعدادی وجود دارد که وقتی فک بالا از آن عدد نرمال، خیلی جلوتر باشد متخصص ارتودنسی تشخیص می دهد که فک بالا جلوست.
فک پایین نیز باید اندازه استانداردی داشته باشد، هنگامی که از شاخص اندازه خود خیلی متفاوت تر باشد متخصص ارتودنسی متوجه خواهد شد که فک پایین خیلی عقب است. پس فکین می توانند عقب یا جلو باشند و برای تشخیص و اصلاح فکین یک معیار وجود دارد.
این معیار کمی با چشم تشخیص داده می شود و قسمت اعظم و دقیق تشخیص ناهنجاری فکین با رادیوگرافی مشخص می شود که به وسیله آن ها برای ارتودنسی و اصلاح فکین می توان تصمیم گیری نمود.
جراحی اصلاح فک یا ارتوگناتیک توسط جراح فک و صورت برای اصلاح طیف وسیعی از ناهنجاری های خفیف و شدید اسکلتی و دندانی شامل ناهماهنگی دندان‌ها و فک‌ها انجام می شود. جراحی می تواند جویدن، صحبت کردن و نفس کشیدن را بهبود بخشد.
با این که جراحی تا حد زیادی ظاهر بیمار را بهتر می کند، جراحی اصلاح فک به منظور رفع مشکلات عملکردی انجام می گیرد. از جمله شرایطی که جراحی اصلاح فک برای رفع آن ها انجام می شود شامل موارد زیر هستند:
- مشکل در جویدن یا گاز زدن غذا
- مشکل در بلع
- درد مزمن فک یا مفصل فک و سردرد
- سایش بیش از حد دندان ها
- Open Bite (فاصله بین دندان های بالا و پایین هنگامی که دهان بسته است)
- ظاهر غیر متعادل صورت از جلو یا پهلو
- آسیب صورت یا نقایص مادرزادی
- عقب بودن چانه
- فک بیرون زده
- عدم توانایی در به هم رساندن لب ها بدون کشیدن آن ها
- تنفس از راه دهان برای مدت طولانی و خشکی دهان
- آپنه خواب (مشکلات تنفسی هنگام خواب همچون خر و پف کردن)
بیشتر بخوانید جراحی فک و دهان
فک نامتقارن چه علائمی دارد؟
علائم عدم تقارن در فک اغلب شبیه به بیماری های دیگر هم می باشد.
ممکن است شامل موارد زیر باشند :
- درد در ناحیه گیجگاه
- درد در ناحیه مفصل فک
- کلیک فک
- تنگی فک
- درد شانه یا پشت
- بروز صدایی در گوش
انحراف فک پایین
مادامیکه این تقارن در حد طبیعی باشد،قابل چشم پوشی است و ناقرینگی های جزیی نیازمند درمان نمی باشند.منظور از انحراف فک پایین شرایطی است که در آن یک سمت فک بیشتر از سمت دیگر رشد کرده باشد.
در تشخیص مشکلات ارتودنسی،پی بردن به آسیمتری (عدم تقارن) مندیبل (فک پایین) ،علل ایجاد و روشهای درمان آن ضروری است. در این مقاله مروری بر علل فانکشنال، پاتولوژیک و رشدی تکاملی ایجاد انحراف در فک پایین و راهکارهای درمانی آن خواهیم داشت.
در وهله اول لازم است تا عدم تقارن را تعریف کنیم. در هندسه تقارن به معنای تناسب و تطابق دو نیمه جسم از نظر شکل، اندازه و موقعیت میباشد؛ اما در مورد صورت انسان این تعریف به طور دقیق صادق نیست.
چرا که در تمامی افراد دو نیمه صورت دقیقا مشابه یکدیگر نیستند و درصدی از عدم تقارن بین دو نیمه صورت وجود دارد. اگر این میزان در محدوده طبیعی و نرمال باشد به جای واژه symmetry واژه normal asymmetry استفاده میشود و اگر این عدم تقارن از محدوده نرمال فراتر رود به آن آسیمتری گفته میشود.
متداول‌ترین ناهنجاری‌های فک
- جلو بودن فک بالا یا پایین
- به هم فشرده یا فاصله‌دار بودن دندان‌ها از هم
- انحراف فک بالا یا پایین
- هم‌پوشانی نداشتن دندان‌های پیشین
- اور بایت، آندربایت و کراس بایت
- چرخش دندان‌ها
- جابه‌جایی فک بالا یا پایین
جراحی فک نامتقارن
برای فک نامتقارن درمان هایی هست که با جراحی می توان ترمیم شان کرد. از جمله :
-
اصلاح اپن بایت:
ابتدا بخشی از استخوان قسمت بالای فک که دندان بر روی آن قرار می‌گیرد، برداشته میشود. سپس فک بالا با استفاده از صفحات و پیچ‌هایی در جای خود محکم میشود.
-
اصلاح جلوآمدگی فک پایین:
استخوانی که در بخش عقبی فک قرار گرفته است از بخش جلویی آن جدا شده و اصلاح می‌گردد. جراحی فک پایین به بخشی که دندان روی آن قرار گرفته این امکان را می‌دهد تا به عقب حرکت کرده و تراز شود.
-
اصلاح عقب‌رفتگی فک پایین:
استخوانی که در بخش پایینی فک قرار گرفته است از پایه جدا شده و اصلاح می‌گردد. سپس بخشی از فک پایین که دندان بر روی آن قرار گرفته و قسمتی از چانه به طرف جلو حرکت داده میشود.
-
استئوتومی فکی :
در این جراحی که برای فک بالا انجام می شود، اپن بایت و یا کراس بایت درمان می شوند.
فک بالا و دندان ها به سمت جلو حرکت می کنند، در نتیجه فک پایین و دندان ها درست می شوند. -
استئوتومی فک پایین :
این جراحی مشکلاتی مثل اوربایت و جلوزدن فک پایین را درمان می کند.
جراح در پشت دهان یک برشی ایجاد می کند تا فک پایین به جلو و عقب حرکت داشته باشد. -
ژنیوپلاستی :
این جراحی برای فیکس کردن چانه کوچک یا کج انجام می شود.
چانه و فک دوباره با برشی در استخوان چانه در جلوی فک، بازسازی می شوند. -
سیم کشی فک :
سیم کشی فک برای تغییر جای فک به جای درستش انجام می شود. یا اینکه در موارد شکستگی از فک حمایت شود.
دسته بندی انواع عدم تقارن صورت
بر اساس ساختار دخیل، می توان عدم تقارن صورت را به چهار دسته اصلی اسکلتی، دندانی، ماهیچه ای و نیز فانکشنال تقسیم کرد.
- اسکلتی
عدم تقارن اسکلتی چهره یک یا چند استخوان در قسمت کرانیوفاسیال را در بر می گیرد. - دندانی
عدم تقارن دندانی با ناهماهنگی و عدم تناسب توزیع دندان ها در امتداد قوس دندانی همراه است. دلایل مختلف چنین مال اکلوژنی می توانند از دست رفتن زود هنگام دندان های شیری، عدم وجود دندان به صورت مادرزادی، وجود دندان اضافه، و نیز عدم تقارن در اندازه دندان ها باشد. - ماهیچه ای
این نوع عدم تقارن می تواند در نتیجه ساختار غیر عادی ماهیچه ها یا فعالیت در یک سمت صورت باشد. اغلب، افرادی که این مشکل را دارند معمولاً دارای هایپرتروفی عضله جونده در یک سمت صورت هستند که باعث می شود صورت آنها تقارن نداشته باشد. - فانکشنال
عدم تقارن فانکشنال در نتیجه انحراف عملکرد مندیبل در واکنش به اختلالات مادرزادی اکلوزال اتفاق می افتد. چنین مواردی عبارتند از قوس های دندانی فشرده و منقبض یا کراس بایت خلفی یک طرفه. اغلب عدم قرار گیری درست حتی تنها یک دندان، می تواند منتج به جابجایی مندیبل شود.
درمان ناهنجاری فک
بهترن زمان درمان ناهنجاری های فکی 7 تا 12 سالگی می باشد، در مواقعی با درمان های انجام شده ناهنجاری بهبود می یابد اما در مواردی به جراحی اصلاح فک نیاز دارد.
- فرد با مراجعه به متخصص ارتودنسی درمان را در سنین مناسب شروع می کند اما در صورتی که درمان به موقع انجام نشود به ارتوسرجری یا جراحی فک همراه با ارتودنسی نیاز پیدا می کند.
- متخصص ارتودنسی ابتدا دندان ها را معاینه می کند تا در صورتی که جرم و پوسیدگی داشت، برطرف شود و اگر دندان اضافه ای در دهان وجود داشته باشد رفع می گردد.
- پس از آن ارتودنسی به منظور مرتب و صاف شدن انجام می شود.
- پس از مرتب شدن دندان ها حال جراحی اصلاح فک انجام می شود.
- در جراحی اصلاح فک ، جراح فک با استفاده از وسایلی همچون صفحات ، پیچ ها ، سیم ها یا کش جراحی فک را انجام می دهد.
- همچنین جراح فک می تواند از وسایلی همچون الاستیک و سایر ابزارهای بین فکی برای ثبات بعد از جراحی فک استفاده کند.
- چرا که بعد از جراح فک ، فکین تمایل زیادی دارند به حالت اولیه خود بازگردند به همین منظور جراح فک از وسایل های ذکر شده استفاده می کند.
- در جراحی اصلاح فک تمامی برش های مورد نیاز داخل فک زده می شود و هیچ برشی قابل مشاهده نیست.
- بعد از جراحی اصلاح فک برای تثبیت موقعیت دندان ها مجدداً ارتودنسی انجام می شود و حدود شش الی نه ماه طول می کشد تا دستگاه های ارتودنسی از دهان خارج شوند.
مزایای جراحی اصلاحی فک عبارت است از:
بیمار در نتیجه بهبود تناسب بین اجزاء صورت چهره‌ای زیباتر و اعتماد به نفسی بیشتر می‌یابد.
ارتباط بین دندان‌ها بهتر میشود و دندان‌ها به خوبی روی هم قرار می‌گیرد.
وضعیت مجراهای عبور هوا بهتر میشود. جراحی فک در واقع گاهی تنها درمان موثر برای بیماران دچار آپنه خواب (وقفه تنفسی در خواب) است. میزان موفقیت جراحی ارتوگناتیک در رفع مشکلات خواب ناشی از وقفه تنفسی بیش از 80 درصد است.
مشکلات مفصل گیجگاهی ـ فکی نشأت گرفته از اختلال بایت نیز به کمک جراحی فک برطرف میشود.
مشکلات ناشی از نامتقارن بودن فک ها
-
جابجایی فک بدون جراحی
اصلاح ناصاف بودن فک ها، با کمک فناوری پیشرفته دندانپزشکی می تواند نسبتاً سریع انجام شود. امروزه، جراحی چندان ضروری نیست زیرا تنظیمات اصلاحی فک با روش اصلاح بایت تکمیل می شود. با بازگشت فک به وضعیت درست خود، چهره بیمار جوان تر به نظر خواهد رسید، گفتار وی واضح تر خواهد بود، و کیفیت خواب وی بهبود پیدا خواهد کرد. جویدن بهبود پیدا خواهد کرد که در نتیجه موجب بهبود هضم خواهد شد.
-
اصلاح موقعیت فکین و سر درد
وقتی دندان های فک پایین به راحتی با دندان های فک بالا تماس پیدا نمی کنند، سر درد و درد فک می تواند اتفاق بیفتد. اکثر بیماران تصور می کنند سر درد سینوسی دارند زیرا هرگز بهبود فک کج خود با یکی از بهترین روش های موجود را تجربه نکرده اند.
