پیوند استخوان فک صورت، معایب و مزایای آن

پیوند استخوان فک صورت

پیوند استخوان فک عملی است که برای بازسازی استخوان همزمان ایمپلنت در مواقعی که دندان‌ها از دست رفته‌اند و به علت‌های مختلفی از جمله بیماری لثه و یا از روی ژنتیک افراد استخوان دندان بیمار تحلیل شده است و برای کار گذاشتن ایمپلنت دندان استخوان لازم و کافی نداریم، به کار برده می‌شود.

برای جایگزین کردن دندان از دست رفته، ایمپلنت و یا ترمیم‌های دندانی در افرادی که استخوان فکشان دچار تحلیل شده الزامی است که پیوند استخون انجام دهند.

در این روش، نقایص استخوان پر می‌شود همچنین ارتفاع و عرض استخوان افزایش می‌یابد. در این جراحی از مواد شبه استخوان و یا استخوان برای بازسازی و جایگزین کردن قسمتی از استخوان که تحلیل رفته استفاده می‌شود.

افرادی که دندان خود را از دست داده اند و قصد کاشت ایمپلنت را دارند به دلیل این که مدتی بدون دندان بودند، ممکن است استخوان فکشان تحلیل رفته باشد، که در این صورت استخوان تحلیل رفته توانایی حمایت از ایمپلنت را نخواهد داشت.

برای کاشت ایمپلنت مقدار مشخصی بافت استخوانی جهت نگه داشتن ایمپلنت لازم است چرا که همین بافت‌های اطراف ایمپلنت بعد از مدتی با آن یک پارچه می‌شوند.

همین جوش خوردن با بافت‌های استخوانی یکی از مهم‌ترین مراحل کاشت ایمپلنت دندان است و زمانی ایمپلنت می‌تواند فشار و نیروی دندان را تحمل کند که به خوبی با استخوان فک جوش خورده و ثابت و محکم شده باشد.

 

 

 

در واقع ایمپلنت پس از کاشت، باعث حمایت و بازسازی بافت‌های استخوان نیز می‌شود زیرا پس از جوش خوردن ایمپلنت به استخوان نیرویی که از سوی دندان به ایمپلنت وارد می‌شود باعث تحریک بافت‌های استخوانی و بازسازی آنها شده و باعث جلوگیری از تحلیل رفتن استخوان می‌شود.

ولی پیش از این باید میزان بافت استخوان لازم را برای انجام ایمپلنت بررسی کنیم. افرادی که قصد انجام ایمپلنت را دارند می‌توانند از دو طریق پیوند استخوان فک انجام دهند:

بیشتر بخوانید جراحی مفصل گیجگاهی (TMJ) فکی چیست ؟

• همزمان با کاشت ایمپلنت

برای کاشت ایمپلنت و جوش خوردن آن با استخوان فک نیازمند استخوان کافی در فک می‌باشیم به این منظور درصورت تحلیل استخوان پیوند استخوان انجام می‌گیرد.

پیوند استخوان فک را می توان همزمان با کاشت ایمپلنت انجام داد در این روش کمبود استخوان به طور کامل انجام نمی‌شود فقط شرایط را برای کاشت ایمپلنت مهیا می‌سازد و این کمبود خفیف‌تر می‌شود.

• قبل از کاشت ایمپلنت

برای دستیابی به مقدار کافی استخوان می توان قبل عمل کاشت ایمپلنت، این پیوند را انجام داد، این جراحی 2 ماه قبل از کاشت ایمپلنت انجام می شود و در این روش می توانیم به میزان مورد نظر استخوان داشته باشیم.

در این جراحی می توان از استخوان خود فرد یا منابع خارجی استفاده کرد که در صورت استفاده از منابع خارجی هزینه درمان افزایش خواهد یافت.

پیوند استخوان تنها در مواقع لزوم انجام داده می شود در ابتدا دندان پزشک پس از دیدن و بررسی عکس‌های CBCT تشخیص می‌دهد که آیا پیوند استخوان برای فک بالا و پایین الزامی هست یا خیر سپس طبق نظر پزشک جراحی را انجام می‌شود.

علاوه بر بیماری و عوامل مختلف هنگام کشیدن دندان، نیز ممکن است به استخوان های اطراف دندان آسیب برسد البته بعضی دندان پزشکان از روش آتروماتیک برای کشیدن استفاده می‌کنند که حداقل آسیب را به بافت های اطراف دندان وارد می کند و باعث حفظ استخوان می‌شود.

استخوان پیوند شده چگونه بدست می آید؟

به چند روش می‌توان مواد لازم برای پیوند استخوان را بدست آورد:

• استخوان فرد بیمار

در معمول‌ترین روش استخوان مورد نیاز ازجاهای مختلف بدن خود بیمار گرفته می شود. قسمتی که استخوان مورد نیاز از آن گرفته می‌شود معمولا چانه یا قسمت عقب‌تر فک پایین است، در مواردی نیز از مفصل ران بیمار استخوان گرفته می‌شود.

بسته به اینکه استخوان از کدام قسمت بدن بیمار برداشته شود ممکن است نیاز به جراحی و بیهوشی و یا تنها بی‌حسی موضعی داشته باشد. به این روش پیوند استخوان “اتوگرافت” گفته می‌شود.

مزیت پیوند استخوان به روش اتوگرافت، پیشگیری از انتقال بیماری است زیرا استخوان از بدن فرد بیمار تهیه می‌شود. این نوع پیوند بهترین نتیجه را حاصل می کند.

• استخوان افراد دیگر

در صورتیکه که نتوان از استخوان بدن خود بیمار برای پیوند استخوان استفاده کرد، گزینه دیگری وجود دارد و آن دریافت استخوان از بدن افراد دیگر می باشد.

این روش پیوند اسخوان به “الوگرافت” معروف است. در این روش استخوان گرفته شده باید پیش از انجام ایمپلنت مورد آزمایش قرار گیرد تا اطمینان حاصل شود که خطر انتقال بیماری وجود ندارد.

در روش الوگرافت ممکن است بدن بیمار به استخوان فرد اهدا کننده واکنش نشان دهد و آنرا پس بزند. در بازسازی استخوان، روش آلوگرافت عملکرد ضعیف‌تری نسبت به روش اتوگرافت در بدن بیمار دارد.

• استخوان بدن حیوانات

به دلیل اینکه ساختار مولکولی استخوان در بدن همه ی جانداران همانند هم می باشد، می توان از استخوان بدن حیوانات نیز برای پیوند استخوان استفاده کرد.

در برخی موارد ممکن است ناچار به دریافت استخوان از بدن حیوانات خانگی مانند گاو شود و نتایج قابل قبولی نیز به دست آورد. این نوع پیوند استخوان “زنوگرافت” نامیده می‌شود.

• مواد سنتزی

در مواردی نیز از روش “آلوپلاست” برای پیوند استخوان استفاده می شود. در این روش از مواد جایگزینی که در آزمایشگاه ساخته می شود برای پیوند استخوان استفاده می شود.

احتمال عفونت در روش آلوپلاست کمتر می باشد اما همچنان نسبت به روش اتوگرافت کارکرد کمتری در بازسازی استخوان دارد. در روش آلوپلاست از مواد سنتزی برای پیوند استخوان استفاده می شود. این مواد قادر تحریک بدن بیمار برای استخوان سازی طبیعی هستند.

 

 

چه دلایلی برای پیوند استخوان فک وجود دارد؟

قرار داشتن دندان‌ها در جایگاه صحیح و درست نشان دهنده ی سالم بودن استخوان فک می باشد. به دلایل متعددی ممکن است استخوان فک تحلیل رود که در این صورت دندان لق می‌شود، زیرا پشتیبان خود را از دست می‌دهد.

این شرایط منجر به از دست رفتن دندان خواهد شد که برای جلوگیری از چنین اتفاقی، پیوند استخوان فک می‌تواند سلامتی را به دهان و دندان بازگرداند. برای آگاهی بیشتر شما با تحلیل استخوان، برخی از دلایل آن را قید کرده‌ایم که عبارتند از:

• از دست دادن یک و یا چند دندان
• عفونت و تحلیل لثه
• عفونت‌های دندان و پیشرفت پوسیدگی‌ها
• پوکی استخوان
• استفاده از دندان مصنوعی یا بریج دندانی
• تراز نبودن دندان‌ها
• تومور

انواع پیوند استخوان فک

• اتوگرافت‌

اتوگرافت استخوان قسمتی از بدن خود بیمار است که برداشته شده و به جای دیگری پیوند زده می‌شود. این نوع از پیوند استخوان مستلزم انجام دو جراحی است.

یکی برای برداشتن استخوان از ناحیه‌ی مناسب و دیگری برای قرار دادن استخوان در ناحیه‌ی تحت درمان.
نواحی مناسب برای برداشت استخوان شامل:

• چانه یا راموس در فک پایین (قسمت عقب فک پایین)
• لگن یا استخوان ساق (درشت‌نی)

اگر چه پیوند استخوان فک در این روش مستلزم بستری‌شدن و بیهوشی برای جراحی است اما باید در نظر داشت که برداشت استخوان از بدن خود بیمار یک مزیت محسوب شده و شانس موفقیت را بالا می‌برد. همچنین امکان انتقال بیماری در این روش برابر با صفر است.

 

• محاسن اتوگرفت

داخل پیوند علاوه بر اسکلن استخوانی سلول های استخوان ساز نیز وجود دارند که به روند بازسازی استخوان بسیار کمک می کنند.

چون از خود فرد گرفته می شوند نزدیکترین کاملا همسان با خود فرد بوده و امکان رد پیوند بسیار کاهش می یابد.
سخت بوده و فرم آن در تمام مدت ثابت می ماند.

• معایب اتوگرفت

برای پیوند استخوان فک نیاز به یک جراحی دوم اضافی است.
در مرحله برداشت پیوند از زاویه فک اگر دقت صورت نگیرد باعث صدمه به عصب infradental nerve شده و حتی فلج دائمی این عصب را به دنبال دارد.

برای برداشت پیوند استخوان فک اتوگرفت نیاز به تجهیزات و مهارت خاصی است.
چون سخت بوده و نقاطی از آن فاقد خون و سلول است احتمال رد و شکست پیوند و باز شدن لثه و بخیه در محل پیوند زده شده زیاد است.

• آلوگرافت‌

در پیوند استخوان فک با روش آلوگرافت استخوان مورد نیاز برای پیوند، از بدن یک متوفی تامین می‌شود که در آزمایشگاه، فرآوری شده ( انجماد و استریلیزاسیون) و در بانک بافت نگهداری می‌شود.

در صورتی که بیمار تمایل به برداشت استخوان از بدن خودش را نداشته باشد، می توان از این گزینه برای وی استفاده کرد.
مزیت استفاده از این روش این است که به راحتی در دسترس بوده و نیازی به جراحی دوم ندارد.

طی آزمایشات بالینی برای استخوان آلوگرافت، شواهد مثبت و قطعی به دست آمده و دارای نتایج ایمنی عالی می‌باشد. منتهی در مواردی امکان انتقال بیماری، عفونت و یا عدم پذیرش فرد گیرنده وجود‌دارد.

• محاسن آلوگرفت

چون از بدن انسان گرفته شده است بسیار همگون با بدن بوده و سازگاری و قبول پیوند بالا است.

معمولا بصورت پودر و در اندازه ذرات مختلف فروخته می شود که دست جراح و متخصص ایمپلنت را برای کاربرد آن در نقاط مختلف باز می کند .
در زمان مناسب همزمان با ساخت استخوان جدید حذف و جایگزین می شود.

• معایب آلوگرفت

تقریبا عیبی برای آن یافت نشده است.

• زنوگرافت

در روش زنوگرافت برای پیوند استخوان فک، از مواد معدنی استخوان طبیعی که استریلیزه شده و تمام مواد آلی آن حذف شده، استفاده می‌شود.

امروزه استفاده از استخوان گاو به عنوان ماده پیوندی در اکثر جراحی‌های دهان به امری عادی تبدیل شده است و سالهاست که به عنوان یک تکنیک اثبات شده و مطمئن شناخته شده است.

از عیوب این روش می‌توان به عدم استخوان‌سازی و عدم امکان استفاده در ضایعات وسیع، اشاره کرد. این در حالی است که سهولت پیوند استخوان با این روش، نیاز نداشتن به جراحی ثانویه جهت برداشت استخوان و همچنین عدم انتقال بیماری، همگی از مزایای زنوگرافت محسوب می‌شوند.

• محاسن زنوگرفت

چون مدت طولانی باقی می ماند و جذب نمی شود در جراحی سینوس لیفت بدون گذاشتن ایمپلنت کاربرد دارد.
کسانیکه به علت عقاید دوست ندارند از بدن انسان دیگری جسمی وارد بدنشان شود مناسب‌ترین نوع مواد است.
ثبات حجم داشته و دیر حذف می‌شود.

• معایب زنوگرفت

بسیار دیر جذب شده و گاها اصلا از محل حذف نمی شود و در نهایت در استخوان باقی می‌ماند. در نتیجه استخوان ساخته شده کاملا شبیه استخوان معمولی انسان نیست.
بعضی افراد دوست ندارند که از بدن حیوانات به آنها پیوند زده شود.
گرانقیمت است.

 

• آلوپلاست

در روش آلوپلاست، از مواد سنتزی برای تشکیل استخوان استفاده می‌شود. این مواد برخی سلول‌های بدن را تحریک می‌کند تا بدون پیوند به استخوان تبدیل شوند.

کارآمدی پیوند استخوانی آلوپلاست کمتر از پیوند آلوگرافت و‌یا زنوگرافت می‌باشد، اما در عوض احتمال عفونت کردن آن نیز بسیار کمتر‌است.

• پیوند سینوس

ناحیه عقب فک بالا بسیار نزدیک به سینوسهای ماگزیلاری قرار دارد. سینوس‌های ماگزیلاری فضاهای خالی بزرگی در بالای فک بالا هستند. دندانپزشک معمولا برای بررسی این نواحی عکس پانورامیک پرتوی ایکس میگیرد.

 

اگر ارتفاع استخوان بین حد بیرونی استخوان و سینوس به اندازه کافی باشد، میتوان در این ناحیه با روش‌های استاندارد ایمپلنت جایگذاری کرد.

• آتروفی سینوس پس از کشیدن دندان

اگر از کشیدن یا افتادن دندان مدت طولانی گذشته باشد، ممکن است حفره های سینوسی بزرگتر شده و استخوان این ناحیه تخریب شده باشد. این وضعیت باعث می‌شود کاشت ایمپلنت دندان مشکل شود.

هنگامی که دندانی از ناحیه فک بالا کشیده میشود، ستیغ استخوان فک شروع به جذب شدن و کوچک شدن می‌کند. به علاوه سینوس‌ها بزرگ‌تر شده و ممکن است بخش بیشتری از استخوان را از بین ببرند.

• عمل لیفت سینوس

روش‌های مختلفی برای پیوند سینوس و آماده سازی این ناحیه برای دریافت ایمپلنت وجود دارد. یکی از متداول‌ترین تکنیک‌های افزایش استخوان در این ناحیه تکنیک پنجره جانبی است.

در این روش بافت لثه برش خورده و بلند می‌شود تا فضای پنجره مانندی در سمت حفره سینوسی ایجاد شود. سپس از استخوان خود بیمار و یا مواد جایگزین به این ناحیه پیوند میخورد. این عمل ۷ ماه تا یک سال پیش از کاشت ایمپلنت باید انجام شود.

در عمل لیفت سینوس یک پنجره در سمت ستیغ ایجاد می‌شود. این ناحیه آماده سازی شده و استخوان به مقدار مورد نظر در سینوس‌ها قرار داده می‌شود. سپس این منفذ بسته می‌شود و بافت‌های نرم به موقعیت اولیه خود باز می‌گردند.

• پیوند داخلی سینوس با استفاده از بالن

در این روش سوراخ کوچکی در استخوان ایجاد می‌شود و یک بالن پر شده با مایع برای بلند کردن غشا استفاده می‌شود تا فضایی ایجاد شود. سپس این فضا با استخوان خود بیمار یا مواد جایگزین پر می‌شود.

مدتی باید این مواد بمانند تا جوش بخورند تا در مرحله بعد کاشت ایمپلنت انجام شود.

پیوند استخوان فک چگونه انجام می‌شود؟

در مورد اغلب بیماران اولین مرحله شامل آماده سازی استخوان فک است. به طور معمول فک بیماران با استفاده از پرتونگاری اشعه ایکس مورد بازرسی قرار می‌گیرد و توسط دندانپزشک وضعیت فک آنها سنجیده می‌شود.

در برخی موارد هم استفاده از روش سیتی اسکن برای مشخص کردن جزئیات به صورت سه بعدی نیاز است.

در مرحله بعدی در مورد مواد و روش پیوند استخوان فک که به بهترین شکل با بیمار همخوانی داشته باشد تصمیم گیری می‌شود. در این مرحله فرایندهایی شامل پیوند سوکت، پیوند سینوس یا لیفت سینوس و همچنین روش پیوند استخوان به صورت بلوکی انجام می‌شود.

در این موارد هم ممکن است دندانپزشک بیش از یک روش را برای پیوند استخوان فک در نظر بگیرد که بیشتر به وضعیت بیمار بستگی دارد.

پس از تصمیم‌گیری در مورد منبع پیوند استخوان، مرحله بعدی برنامه ریزی و آماده سازی برای انجام جراحی است.

با شروع عمل جراحی، متخصص جراح فک و دهان قسمت مورد نظر را با مواد پیوندی پر می‌کند و پس از انجام این کار محل جراحی را بخیه می‌زند. بعد از گذشت مدت زمانی، استخوان فک شروع به بهبودی می‌کند و بازسازی دوباره شروع می‌شود.

نکته عجیب و شگفت آور این است که با گذشت زمان بدن مواد استخوانی را تبدیل به استخوان طبیعی می‌کند. در حقیقت پیوند استخوان فک شرایط را برای پشتیبانی از ایمپلنت دندان فراهم کرده و دندانپزشک می‌تواند دندان جدید را در داخل سوکت نصب کند.

 

دوره ریکاوری بعد از پیوند استخوان فک چقدر طول می‌کشد؟

بهبود اولیه تقریبا مانند کشیدن دندان است و یک دوره دو یا سه روزه دارد. بهبودی کامل از جراحی پیوند استخوان فک قبل از مرحله نصب ایمپلنت دندان ممکن است متغیر باشد و زمان بهبودی در هر بیمار متفاوت است.

البته تجربه نشان داده که بیماران بعد از ۴ تا ۶ ماه می‌توانند روند جراحی کاشت ایمپلنت دندان را شروع کنند.

در ضمن باید به این نکته اشاره کنیم که دوره ریکاوری بعد از جراحی به رعایت تمام دستورالعمل‌های بعد از عمل بستگی دارد و عدم مراقبت صحیح از عمل جراحی می‌تواند منجر به عفونت شود.

مزایا پیوند استخوان

از جمله مزایایی که می‌توانید برای بازسازی استخوان دندان بیان نماییم، پایدار ساخت فک و دیگری حفظ استخوان‌ها می‌باشد. تصور نمایید با پیوند می‌توانید به میزان قابل توجهی مقاومت فک را افزایش داده و آن را در برابر ترمیم و کاشت ایمپلنت دندان مقاوم نمایید.

از طرف دیگر پیوند استخوان منجر می شود تا استخوان فک بیش از پیش تحلیل نرفته و از هر گونه ابتلا به بیماری‌های لثه‌ای جلوگیری شود. البته این روش به همان میزان که دارای مزایا می‌باشد، معایبی را نیز در خود جای داده است.

مثلا ممکن است با استفاده از پیوند استخوان فرد بیمار دچار تورم در ناحیه جراحی شده گردد. یا درد و خونریزی در محل مورد نظر به وجود آید. علاوه بر این موارد، می‌توانیم به عدم رشد استخوان پیوند شده و عفونت نیز اشاره نماییم که درصد احتمال وقوع آن کم است.

البته لازم به ذکر است که تمامی این مشکلات را می‌توان به راحتی با استفاده از آنتی بیوتیک‌ها و مسکن‌ها، برطرف نمود. پس باز هم مزایای بازسازی استخوان بیشتر از معایب آن است.

عوارض پیوند استخوان دندان

این روش درمانی همانطور که مزایا و معایبی با خود به همراه دارد، عوارضی نیز می تواند داشته باشد که به آنها اشاره خواهیم نمود. بیشتر بیمارانی که اقدام به بازسازی استخوان می‌نمایند، بعد از عمل دچار عوارضی می‌شوند.

مثلا برخی از بیماران ممکن است پس از پیوند استخوان دندانشان در برابر سرما و گرما حساس شود. از طرف دیگر این عمل ممکن است باعث خونریزی و درد در ناحیه فک و دندان شده و با تورم همراه گردد.

از این رو باید پس از جراحی و مراقبت‌های خاصی را در نظر داشته باشید. تا از پیوند استخوان‌هایی که در دندان شما صورت گرفته است، محافظت کنید.

 

نکات درمان پیوند استخوان برای ایمپلنت

جهت جلوگیری از آلودگی استخوان گرافت معمولا از پیوند بافت نرم نیز استفاده می‌شود زیرا بافت نرم مانع از آلودگی استخوان گرافت شده و سطح استخوان گرافت را می‌پوشاند.

استخوان پیوند خورده در پیوند استخوان بایستی ثابت مانده و هیچ گونه حرکتی نداشته باشد چرا که پیوند خوردن با استخوان مادر نیازمند گذر زمان می‌باشد برای حل این مشکل از membrane در گرافت استخوانی استفاده می‌شود.

موضع ترمیم شده با پیوند استخوان بایستی خون رسانی شود چرا که جهت ترمیم و پیوند با استخوان مادر خون رسانی به موضع بسیار مهم است. جهت این امر با سوراخ کردن موضع و قرار دادن فرز امکان خونرسانی به موضع را فراهم می‌کند.

یکی از مواردی که منجر به شکست درمان پیوند می شود وجود عفونت در موضع ترمیم شده است که بایستی امکان ایجاد عفونت در موضع مورد نظر را کاهش داد. یکی از روش‌های کاهش احتمال عفونت استفاده دهان‌شویه است.

موضع ترمیم شده نبایستی به آلودگی دچار شود. یکی از منابع آلودگی موضع تماس بزاق با موضع است که برای جلوگیری از این تماس بایستی بخیه کامل و صحیح موضع ترمیم صورت گیرد. جهت جلوگیری از آلودگی از آنتی بیوتیک نیز استفاده شود.

عامل اساسی در پیوند استخوان داربست استخوانی است که در استخوان پیوندی وجود دارد با جذب سلول‌های استخوانی این داربست رشد کرده و به مرور زمان پس از گذشت زمان پیوند صورت می‌گیرد.

جایگزین‌های پیوند استخوان که مواد مصنوعی هستند نیز جهت پیوند استفاده می‌کنند. نوعی خاص از پیوند روش پیوند با عروق است که به همراه استخوان شریان و ورید در موضع پیوند قرار می‌گیرد.