سرطان زبان ، علت ها و نشانه ها،پیشگیری و درمان آن
سرطان زبان
سرطان زبان، نوعی سرطان دهانی محسوب می شود که معمولاً در سلول‌های پوششی سطح زبان گسترش می‌یابد.
این بیماری می‌تواند سبب ایجاد تومور‌ها یا ضایعاتی شود و مهم‌ترین علائم آن درد زبانی است که التیام نمی‌یابد و زبان دردناک می شود.
این نوع سرطان بیشتر در بین آقایان رواج دارد.
امروزه یکی از مهم ترین سرطان ها که افراد به آن مبتلا می شوند سرطان زبان و حفره دهان می باشد، این سرطان در صورت تشخیص در مراحل ابتدایی قابل کنترل و درمان می باشد.
90% سرطان های حفره دهانی از سرطان زبان ، لب ، مخاط بوکال و لثه تشکیل شده است که رایج ترین آن ها سرطان زبان می باشد، از Hن جا که زبان قابل دید و در دسترس می باشد خود بیمار می تواند آن را تشخیص دهد .
بروز هر گونه زخم طول کشیده در زبان باید فرد را مشکوک به این بیماری کند ولی به این نکته توجه کنید که هر تغییری به معنای مبتلا شدن به سرطان نمی باشد.
معمولاً سرطانهای زبان در ابتدا به صورت زخم بزرگ شونده تظاهرمیکند که بیمار مدتها آن را به عنوان افت درمان کرده است .
اما توجه داشته باشید که افت بیشتر از دوهفته طول نمیکشد پس هرگونه زخم طول کشنده در زبان باید توسط پزشک متخصص گوش و حلق و بینی ویزیت شود.
سرطان زبان بیشتر کدام قسمت‌های آن را درگیر می‌کند؟
سرطان زبان می‌تواند در دو ناحیه مختلف زبان گسترش یابد که شامل:
سرطان زبان در جلوی زبان و پشت آن است.
در یک تقسیم‌بندی ساده می‌توان زبان را به بخش متحرک جلویی و قسمت انتهایی یا قاعده زبان تقسیم کرد که در ۸۵ درصد موارد، بخش متحرک زبان دچار سرطان می‌شود که قابل مشاهده است و ساده‌تر تشخیص داده می‌شود.
انواع سرطان زبان از نظر بافت
- سرطان زبان نافذ:در این شکل قرحه ای که روی زبان موجود است از طرف عمق بزرگ می شود و تمام عضلات زبان بیمار مبتلا به این نوع سرطان زبان را فرا می گیرد.
- سرطان زبان جوانه :در این شکل جوانه هایی بر روی زخم پدید می آید که مانند قارچ است و از کناره های زخم تجاوز می کند.
- سرطان زبان ارتشاحی :این ارتشاحات که در قاعده سرطان پیدا می شود قبل از زخمی شدن سرطان به وجود می آید.
- سرطان زبان غانقرایایی :در این شکل زبان ، فساد انساج و بوی بد و خونریزی جلب توجه می کند.
بیشتر بخوانید سرطان ، تومور و کیست های دهانی چیست و درمان آن
چه عواملی سبب ابتلا به این نوع سرطان می‌شود؟
عوامل متعددی در ابتلا به سرطان زبان دخالت دارد؛ از جمله مصرف دخانیات و الکل، رعایت نکردن بهداشت دهان و دندان یا عوامل تحریک‌کننده مانند دندان مصنوعی‌های نامناسب، مصرف همزمان الکل و سیگار خطر ابتلا به سرطان زبان را ۸۰ تا ۹۰ درصد افزایش می‌دهد.
در بین غیرسیگاری‌ها عوامل دیگری مانند عفونت ناشی از یک دسته از ویروس‌ها به نام پاپیــــلوما – ویروسی که انواعی از آنها عامل ایجاد زگیل‌های پوستی هستند، ممکن است باعث ابتلا به این سرطان، به خصوص سرطان انتهای زبان، شود.
علائم و نشانه های سرطان زبان
در برخی موارد، سرطان زبان منجر به بروز هیچ گونه علامت و نشانه ای نمی شود.
این سرطان معمولا در معاینات دندانپزشکی و یا زمان انجام تست های روتین، تشخیص داده می شود. از جمله علائم و نشانه های سرطان زبان می توان به موارد زیر اشاره کرد:- وجود توده و یا زخم روی زبان.
– خونریزی از زبان
– مشکلات بلع، صحبت کردن و یا حرکت دادن زبان
– گلو درد و زبان درد
_ احساس درد هنگام جویدن غذا
علاوه بر زخم‌های روی زبان، احساس درد در زمان جویدن غذا یا در حین ادای برخی از کلمات ممکن است از علائم دیگر سرطان زبان باشد. این درد ناشی از وجود توموری است که در حال رشد و برهم‌زدن عملکرد زبان است.
اگر درد زبان طولانی شود و بخصوص در زمان مصرف برخی نوشیدنی‌ها یا غذاهای تند بروز کند، حتما باید توسط پزشک متخصص بررسی شود.
– وجود توده در گردن
_ بزرگ‌شدن غده‌های لنفاوی در ناحیه گردن
غده‌های لنفاوی تحت فکی در ناحیه چانه یا غده‌های لنفاوی گردنی در سمتی که تومور رشد کرده است، بزرگ می‌شوند. این بزرگی پیش‌رونده است و ممکن است غده‌های لنفاوی سفت و دردناک شوند.
یک حالت دیگر بزرگی واکنشی غده‌های لنفاوی گردن است، زیرا ممکن است به دنبال سوارشدن عفونت روی زخم‌های ناشی از تومور این غده‌ها بزرگ شوند.
البته بزرگی این غده‌های لنفاوی در هر حال ممکن است نشان‌دهنده این مساله باشند که تومور شروع به انتشار در بدن کرده. اگر هر نوع بزرگی غده‌های لنفاوی در ناحیه گردن بعد از سه هفته از بین نرود، لازم است که به پزشک متخصص مراجعه کنید.
_ درد در ناحیه گوش
یکی دیگر از علائم سرطان زبان درد در ناحیه گوش است که در ابتدا به‌صورت متناوب بروز می‌کند و بتدریج شدید و مداوم می‌شود. در واقع تومور، عصب تامین‌کننده حس زبان را احاطه و ایجاد درد می‌کند.
این درد که اصطلاحا درد ارجاعی نامیده می‌شود، در ناحیه گوش در طرفی که تومور قرار دارد بروز می‌کند و نشان‌دهنده این است که تومور بزرگ شده و پیشرفت کرده است. در این صورت نیز فرد باید حتما به پزشک متخصص مراجعه کند تا علت اصلی درد مشخص شود.
_ احساس سوزش ناشی از مصرف مواد غذایی ترش و تند
همانطور که گفته شد افراد مبتلا به سرطان زبان در حین مصرف مواد غذایی تند یا ترش و الکل در زبان خود احساس سوزش یا درد می‌کنند؛ چون زخمی در زبان آنها وجود دارد.
بنابراین هر ماده غذایی تحریک‌کننده در ابتدا سوزش و سپس دردهای بتدریج شدید ایجاد می‌کند. اگر احساس هر نوع سوزش و دردی در ناحیه زبان بیش از سه هفته به طول بینجامد، لازم است توسط پزشک متخصص بررسی شود.
البته ناگفته نماند که ظاهر شدن علائم گفته شده می تواند ناشی از اختلالات دیگر نیز باشد. به همین خاطر توصیه می شود در صورت مشاهده علائم بالا به پزشک مراجعه شود.
مراحل بیماری سرطان زبان چه هستند؟
پزشکان با توجه به میزان سرطان و این که آیا به سایر قسمت های بدن منتشر شده است یا نه، سرطان را به مراحل متفاوتی تقسیم می کنند. برای این سیستم تقسیم بندی از حروف و اعداد استفاده می کنند.
حرف T نشان دهنده تومور و حرف N نشان دهنده غدد لنفاوی گردن است. این حروف هر کدام سیستم عدد گذاری ای دارند.
که برای T این سیستم از ۱-۴ است و برای N از ۰-۳ است. افرادی با تومور T1 پایین ترین درجه تومور را دارند، در حالی که افرادی با T4 بالاترین درجه تومور را دارند.
تقسیم بندی ای به نام دسته بندی N0 وجود دارد که نشان می دهد سرطان به غدد لنفاوی گردن منتشر نشده است. سرطان زبانی که به غدد لنفاوی منتشر شده باشد با N3 نشان داده می شود.
به علاوه می توان سرطان زبان را از طریق روش زیر تقسیم بندی کرد:
درجه پایین
متوسط
درجه بالا
این درجات نشان می دهند که سرطان تا چه حدی پیشرفت کرده و احتمال انتشار آن به سایر قسمت های بدن تا چه میزان است.
آیا سرطان زبان قابل درمان است؟
همانطور که پیش‌تر به آن اشاره کردیم، مهم‌ترین نشانه سرطان زبان درد در ناحیه زبان است.
البته هر دردی در زبان را نمی‌توان مستقیماً به وجود سرطان ربط داد اما دردهای مداومی که التیام نمی‌یابند می‌توانند از نشانه‌های وجود سرطان زبان باشند.
این سرطان از شایع‌ترین انواع سرطان‌ها بوده که در میان مردم کمتر شنیده شده است و در دو ناحیه جلو و پشت زبان می‌تواند گسترش یابد. اگر این بیماری در مراحل اولیه تشخیص داده شود درمان آن امکان‌پذیر خواهد بود.
افرادی که بیش از حد سیگار می‌کشند یا الکل می‌نوشند، باید نسبت به ابتلا به سرطان دهان محتاطانه‌تر عمل کنند. آنها همچنین باید به طور منظم به پزشک یا دندانپزشک مراجعه کنند.
با ابتلا به این بیماری لکه‌های قرمز یا سفیدی در آستر دهان یا زبان ظاهر می‌شوند و زخم‌های این ناحیه التیام نخواهند یافت.
سرطان زبان در صورت تشخیص زودهنگام قابل درمان است، اما در صورت عدم تشخیص و درمان زود هنگام می‌تواند تهدید کننده جان فرد باشد. با گذشت زمان ممکن است سرطالن در نقاط دیگر دهان، نواحی سر و گردن یا سایر قسمت‌های بدن هم گسترش یابد؛
بنابراین در صورت مشاهده‌ی هر یک از علائم بالا و نشانه‌های مشکوک به سرطان زبان حتماً به پزشک مراجعه کرده و مشکلاتتان را با او در میان بگذارید.
تشخیص بیماری سرطان زبان
برای تشخیص، پزشک از سابقه پزشکی بیمار استفاده می‌کند و سؤالات خاصی راجع به علائم از او می‌پرسد.
برای معاینه، از یک آینه کوچک و بلند که برای نگاه کردن به زبان گلو استفاده می‌شود. همچنین، آزمایش‌های متعددی برای کمک به تشخیص بیماری انجام می‌شود. این آزمایش‌ها شامل موارد زیر هستند:
اشعه ایکس از دهان و گلو: شامل اسکن CT و اسکن MRI است.
اسکن PET (توموگرافی انتشار پوزیترون): در این روش از مواد رادیواکتیو برای شناسایی فعالیت بیش از اندازه سرطان در یک اندام استفاده می‌شود. این آزمایش نشان‌دهنده رشد تومور است.
بیوپسی: سرطان زبان معمولاً نیاز به بیوپسی دارد، به این صورت که یک نمونه کوچک از بافت که برای تشخیص سرطان از تومور دریافت می‌شود.
بعد از اینکه جراح بافت را جدا کرد، یک آسیب‌شناس سلول‌های زیرمیکروسکوپ را معاینه می‌کند. روش‌های مختلفی برای به دست آوردن بیوپسی وجود دارند که به شرح زیر هستند:
- بیوپسی آسپیراسیون ریز سوزن: یک سوزن نازک درون توده مشکوک وارد شده و نمونه از طریق مکش به داخل سرنگ کشیده می‌شود.
- بیوپسی برشی: یک نمونه با چاقوی کالبدشکافی برداشته می‌شود.
- بیوپسی پانچ: با استفاده از تیغه دایره‌ای کوچک، یک قسمت از بافت برداشته می‌شود.
پیش گیری از سرطان زبان :
جلوگیری از ابتلا به سرطان زبان ممکن نیست. با این حال، اگر افراد به هر کدام از علایم یا نشانه های سرطان زبان را دیدند، باید هر چه زودتر با پزشک خود قرار ملاقات داشته باشند.
بعد از آنکه پزشک بتواند بیماری را تشخیص دهد، درمان زود شروع می شود و دیدگاه مطلوب تری دارد.همچنین عواملی در سبک زندگی وجود دارند که افراد می توانند کنترل خطر ابتلا به سرطان زبان را به حداقل برسانند. این موارد عبارتند از:
- ترک سیگار کشیدن: ترک سیگار می تواند خطر ابتلا به سرطان زبان را کاهش دهد.
- محدود کردن مصرف الکل و یا جلوگیری از آن به طور کامل
- مصرف غذاهاب مقوی و سالم که شامل میوه ها و سبزیجات زیادی می شود.
- بهداشت دندان خوب با مسواک زدن و نخ دندان به طور منظم و در جلسات منظم دندان پزشکی.
- دریافت یک دوره کامل از واکسن HPV
- رابطه جنسی ایمن و استفاده از یک سد دهانی برای رابطه جنسی دهانی
درمان سرطان زبان
معمولا پزشکان برای درمان سرطان زبان و دهان و برای این که تومور را از دهان فرد بیرون بیاورند عمل جراحی را تجویز می کند. اگر تومور در بدن فرد زیاد باشد و بیماری بسیار گسترش پیدا کرده باشد باید از چند روش متعدد استفاده کرد.
در این شرایط پزشک ممکن است قسمتی از زبان را بردارد. معمولاً پزشکان در جراحی زبان و دهان تلاش می‌کنند تا عوارض جانبی را برای بیمار به وجود می آورد اما با این حال ممکن است فرد بیمار بعد از عمل جراحی عوارضی مانند مشکلاتی در حرف زدن، خوردن، تنفس و بلعیدن احساس کند.
در این سرطان هم مانند سرطان های دیگر در کنار عمل جراحی از پرتودرمانی و شیمی درمانی نیز استفاده می شود.
هدف از پرتو درمانی و شیمی درمانی این است که سلول های سرطانی به طور کامل از بدن فرد خارج شود.
- پرتو درمانی:
این روش با استفاده از تشعشع بر روی ناحیه مورد نظر که توده سرطانی در آن وجود دارد اشعه وارد می‌کند تا توده را از بین ببرد. زمان این روش بسیار کم است و می‌تواند به سالم ماندن بافت‌های دیگر کمک کند. - شیمی درمانی:
در این روش با استفاده از داروهای تزریقی تمام سلول‌های سرطانی موجود در بدن از بین می رود. معمولاً زمانی که سلول های سرطانی به قدرت های لنفاوی نزدیک باشد از این روش استفاده می شود.
درمان هدفمند دارویی:
این روش با دخالت در رشد سلول سرطانی می تواند به درمان سرطان کمک کند. معمولا از این روش با پرتودرمانی و شیمی درمانی ترکیب می شود. سرطان زبان و لثه سرطان بسیار نادری است.
این سرطان سلول های پوششی روی سطح دهان و یا زبان را دچار اختلال می کند. این بیماری می تواند زبان و دیگر قسمت های دهان را درگیر کند. معمولا در قسمت های جلویی و یا پشتی زبان اتفاق می افتد. زبان درد و غیر تسکین زبان می تواند از علائم شایع این بیماری باشد.
یکی از نشانه های سرطان دهان و زبان، وجود لکه و یا ضایعات سفید رنگ بر روی زبان می باشد. ضخامت این ضایعات از 2 تا 3 سانتی متر بیشتر نمی شود.
این ضایعات به صورت تورم دیده نمی شوند و مسطح هستند. این ضایعات ممکن به رنگ سفید یا رنگی و خونی دیده شوند. این ضایعات بدون علامت هستند و در هنگام لمس کردن سفت هستند.
در معرض نور افتاب قرار گرفتن می تواند یکی از دلیل مهم و اساسی در ابتلا به سرطان زبان و دهان باشد. نور آفتاب باعث سوختگی لب و پوست می شود و می تواند در اخر فرد را به سرطان زبان و دهان مبتلا کند.
نور آفتاب می تواند رنگدانه های موجود در پوست و یا لب را از بین ببرد. پوست غشای بسیار نازکی دارد و گرما یا سرما می تواند تاثیرات منفی را بر روی آن بگذارد.
به طور کلی پزشکان توصیه می کنند که شش ماه در میان دندان های خود را معاینه کنید. این کار می تواند به شما کمک کند که اگر علائم نامشخص سرطان زبان و دهان در شما بروز داده است، مشخص شود.
هر چه دیرتر این بیماری را تشخیص دهید، درمان آن سخت تر می شود.به طور کلی پزشکان برای درمان بسیاری از سرطان ها، عمل جراحی را تجویز می کنند.
رایج ترین درمان برای این بیماری نیز عمل جراحی می باشد. در عمل جراحی پزشکان تلاش می کنند که توده و سلول های سرطانی را از بین ببرند.
گاهی ممکن است توده در جایی باشد که با عمل جراحی نتوان آن را برداشت، در این صورت پزشک از دیگر روش های درمانی استفاده می کند.گاهی توده ی به وجود امده در این سرطان به قدری بزرگ شده و پیش رفته است که دیگر عمل جراحی آن را از بین نمی برد.
در این صورت از پرتو درمانی و یا شیمی درمانی استفاده می شود. این روش ها تنها بر روی ناحیه ی موردنظر تاثیر می گذارد و بافت های دیگر را سالم نگه می دارد.
مواد سرطان زایی که از دود وارد دهان می شود، می تواند بافت ها و سلول های پوششی سطح دهان را تحت تاثیر قرار دهد. باید بدانید که یکی از مهم ترین عامل ابتلا به این سرطان، سیگار کشیدن و مصرف بیش از حد الکل است.
درصد افرادی که از سیگار و الکل استفاده می کنند، بسیار بالاست، به همین نسبت درصد افرادی که به این سرطان مبتلا می شوند، بالا می باشد.
معمولا پزشکان برای هر بیماری راه تشخیصی را درنظر می گیرند. این بیماری نیز راه های تشخیصی دارد. در ابتدا پزشک فرد را معاینه می کند و اگر شکی به ابتلا شدن داشته باشد، از سی تی اسکن و یا ام ار ای استفاده می کند. این روش پیشرفته ترین روش برای تشخیص بیماری می باشد.
این سرطان انواع مختلفی دارد. تنها پزشک می تواند نوع این سرطان را تشخیص دهد. با مراجعه به پزشک می توانید نوع سرطان دهان و زبان خود را متوجه شوید.
علائم این بیماری ممکن است که بروز نکند اما همانطور که در عکس بالا می بینید، ظاهر زبان و یا دهان شما ممکن است تغییر کند.شما نباید فقط به تغییر شکل ظاهری زبان توجه کنید.
تومور سرطانی در این بیماری می تواند در هر جایی از دهان را درگیر کند و فقط نباید بر روی زبان متمرکز شد. گاهی می تواند لوزه ها و گلو را تحت تاثیر قرار دهد و گاهی هم می تواند بر روی غشای داخلی دهان و لثه ها تاثیر بگذارد.
گاهی ضایعاتی بر روی زبان ایجاد می شود، که به حالت فرورفته می باشد. در اصطلاح پزشکی به آن اندوفیتیک می گویند.
در صورتی که این ضایعه بر روی زبان شما باقی بماند و یا بزرگتر شود، می تواند خطر جدی محسوب شود ولی اگر گوچک باشد به درمان نیازی دارد.
بیمار باید قبل و بعد از درمان نیز نکاتی را رعایت کند. قبل از درمان باید به دندانپزشک مراجعه کند تا سلامت دهان، دندان، لثه و دندان های پر شده بررسی شود.
اگر این نواحی مشکلی داشته باشد می تواند روند درمان را مورد تاثیر قرار دهد.در این سرطان ممکن است زخم هایی بر روی زبان شکل بگیرد.
با دیدن این زخم ها باید نگران شوید و به پزشک مراجعه کنید. گاهی این زخم ها باعث می شود که حساسیت در دهان شما به وجود بیاید و یا دهانتان مزه ی خون بدهد. به این زخم ها توجه کنید.
