علت های پوسیدگی دندان و راه های درمان آن

 

پوسیدگی دندان

پوسیدگی دندان یک عارضه‌ی شناخته شده و بسیار آزاردهنده و دردناک است که اغلب افراد آن را تجربه کرده‌اند.
در پوسیدگی دندان مینای دندان نرم شده و به مرور زمان باعث ایجاد حفره و سیاه شدن و دندان درد می‌شود.

پوسیدگی دندان سوراخ‎‌های کوچکی در سطح دندان‌های سخت است. دلیل عمده‌ی این مشکل وجود باکتری‌هایی است که از قند، اسید درست می‌کنند.
این باکتری‌ها یک فیلم چسبناک به نام پلاک تشکیل می‌دهند که مینا را از بین می‌برد و باعث ایجاد حفره می‌شود.

عوامل پوسیدگی دندان

عوامل پوسیدگی دندان تشکیل یک لایه چسبنده اسیدی به نام پلاک بر روی دندان ها می‌باشد که باعث از بین رفتن سطح دندان ها می‌شود.
دهان شما پر از باکتری است و با ترکیب این باکتری ها با ذرات ریز مواد غذایی و بزاق دهان امکان تشکیل پلاک بر روی دندان ها وجود دارد.

در ادامه به بررسی علل مختلف پوسیدگی دندان می‌پردازیم:

• عدم مراقبت و بهداشت صحیح دهان و دندان
• درزها و شیارهای عمیق روی دندان و مشکلات مینای دندان
• تغذیه‌ی نامناسب
• خوراکی‌های شیرین و حاوی قند
• خوراکی‌ها و نوشیدنی‌های اسیدی
• خوراکی‌های شیرین و حاوی قند
• دندان‌قروچه
• عوامل ژنتیکی و وراثت
• سن
• کمبود فلوراید
• سیگار کشیدن
• مشکلات تنفسی
• دیابت

آشنایی با طبقه بندی‌ها یا انواع کلاس پوسیدگی دندان

دندانپزشکان برای ترمیم و درمان مشکل پوسیدگی، از یک سیستم طبقه بندی پوسیدگی استفاده می‌کنند.
دلیل این کلاس‌بندی این است که بر اساس محل و شدت پوسیدگی، درمان‌ها و روش‌های ترمیمی لازم را اعمال کنند. بر این اساس ما 6 کلاس پوسیدگی دندان مختلف داریم .

1. پوسیدگی کلاس 1: پوسیدگی‌های مرتبط به سطوح جونده دندان‌ها خلفی (مولر و پره مولر)
2. پوسیدگی کلاس 2: پوسیدگی‌های مربوط به سطوح ما بین دندان‌های خلفی
3. پوسیدگی کلاس 3: خرابی در سطوح مابین دندان‌های قدامی (بین دندان‌های جلویی)
4. پوسیدگی کلاس 4: مشابه کلاس 3 به این شرط که پوسیدگی به نوک دندان رسیده باشد
5. پوسیدگی کلاس 5: خرابی در بخش گردن دندان یا طوق دندانی
6. پوسیدگی کلاس 6: خرابی در یکی از لبه ها و نوک دندان ها

 

 

 

بیشتر بخوانید: بیماری دهان و دندان ؛ علت ها و پیشگیری آنها

محل های شایع پوسیدگی دندان

پوسیدگی، تمام سطوح دندان را یکسان مبتلا نمی‌کند. بلکه بعضی از سطوح دندانها به علت وضعیت خاصی که دارند بیشتر دچار پوسیدگی می‌شوند. این سطوح عبارتند از:

• شیارهای سطح جونده:
  سطح جونده دندان های آسیا شیارهای باریک و عمیقی دارد که محیط مناسبی برای زندگی و رشد میکروب ها فراهم نموده و دندان از این محل دچار پوسیدگی می‌گردد.
  این امر بخصوص در مورد دندان های آسیا بیشتر رخ می‌دهد و باعث پوسیدگی زودرس آنها می‌شود.
• سطوح بین دندانی:
  این ناحیه نیز به دلیل عدم نفوذ موهای مسواک قابل تمیز کردن نیست بنابراین از نواحی مستعد پوسیدگی و بیماری لثه بشمار می‌آید.
• طوق دندان (ناحیه اتصال لثه با دندان):
  تجمع میکروب ها معمولاً در این ناحیه باعث بیماری لثه نیز می‌شود.

زمان و سرعت ایجاد پوسیدگی

پوسیدگی دندان در یک لحظه و یک روز انجام نمی شود، بلکه مدت زمانی لازم است تا مینا حل شده و بافت نرم مینا از بین برود تحقیقات نشان داده است که بعد از خوردن غذا و رسیدن مواد قندی به میکروبهای پلاک 2 تا 5 دقیقه طول می کشد تا اسید ایجاد شود.

در طی مدت 10 دقیقه میزان اسید به حداکثر مقدار خود می رسد سپس 20 تا 60 دقیقه در همان حال باقی می ماند و بعد از آن به تدریج به حال عادی برمی گردد.
با هر بار خوردن، محیط پلاک میکروبی، اسیدی می شود و تا این محیط اسیدی به حالت عادی برگردد، با خوردن مجدد، محیط دهان دوباره اسیدی می گردد. به این ترتیب دندانها دچار پوسیدگی می شود.
اگر کودکی 9 مرتبه در روز آشامیدنی شیرین مصرف کند پس از مدتی لکه های بر روی دندانهایش پیدا می شود که نشانه شروع پوسیدگی است.

بطور کلی پوسیدگی دندان بیشتر بیماری نوجوانان است، یعنی دندانها معمولاً بلافاصله بعد از بیرون آمدن بیشتر خراب می شوند، تا در سنین بالاتر که مدتی از حضورشان در دهان گذشته است.

بنابراین اهمیت مراقبت و نگهداری از دندانها در این سنین کاملا مشخص می گردد.

 

 

چه کسانی در معرض ابتلا به پوسیدگی دندان هستند؟

همه افرادی که دندان دارند در معرض ابتلا به حفره و پوسیدگی دندان هستند، اما به دلیل برخی عوامل احتمال وقوع این خطر بیشتر می شود:

پوسیدگی دندان اغلب در دندان های عقب (مولر) رخ می دهد. این دندان ها دارای حفره ها، و شکاف های زیادی هستند که ذرات غذا در آنها تجمع می یابد. در نتیجه، تمیز نگه داشتن آنها دشوارتر از دندان های جلویی است.

برخی غذاها و نوشیدنی ها که به مدت طولانی روی سطح دندان شما می مانند، مانند شیر، بستنی، عسل، شکر، نوشابه، میوه های خشک، کیک، کلوچه، آب نبات سفت، نعناع، غلات خشک و چیپس و بیشتر از غذاهایی که باعث ایجاد حفره می شوند باعث خراب شدن دندان از ریشه می شوند.

مصرف میان وعده یا نوشیدنی به طور مکرر نیز می تواند علت خراب شدن دندان از ریشه باشد.
وقتی در طول روز میان وعده های زیادی مصرف می کنید یا از نوشیدنی های شیرین خوشتان می آید، بهتر است بدانید که به باکتری های دهان خود انرژی بیشتری برای ترشح اسیدهایی می دهید که به سطح دندان های شما حمله کرده و آنها را دچار فرسایش کنند.
مصرف نوشابه یا سایر نوشیدنی های اسیدی در طول روز به ترشح مداوم اسید روی دندان ها کمک می کند.

تغذیه نوزاد هنگام خواب نیز می تواند موجب پوسیدگی دندان شود زیرا وقتی به کودکان بطری های پر از شیر، شیر خشک، آب میوه یا سایر مایعات حاوی قند داده می شود، این نوشیدنی ها ساعت ها بر روی دندان های کودک باقی می مانند و منبع تغذیه باکتری های خورنده را فراهم می کنند.

اگر بلافاصله بعد از خوردن و آشامیدن، دندان های خود را مسواک نزنید، پلاک به سرعت روی سطح دندان تجمع می یابد و اولین مرحله ایجاد حفره ها شروع می شود.
جوانی یا کهولت سن نیز در پوسیدگی دندان موثر است، طبق تحقیقات پوسیدگی دندان در کودکان خردسال و نوجوانان رایج تر ازافراد میانسال است. افراد مسن بیشتر در معرض خطر عفونت دندان و لثه قرار دارند.
با گذشت زمان، ممکن است دندان ها دچار فرسایش شوند و لثه ها عقب نشینی کنند و در نتیجه دندان ها مستعد پوسیدگی از ناحیه ریشه شوند.
افراد مسن نیز ممکن است داروهای زیادی مصرف کنند که جریان بزاق را کاهش داده و خطر پوسیدگی دندان را افزایش می دهد.

 

 

علت تشکیل لکه های سفید بر روی دندان ها

لکه های سفید روی دندان می توانند با دلایل متعدد ایجاد شوند که برخی از مهمترین آن ها به شرح زیر هستند:

فلوئروز دندان از رایج ترین دلایل ایجاد لکه های سفید بر روی دندان ها است. فلوئروز شرایطی است که در آن مینای دندان به خاطر مصرف بیش از حد فلوراید توسط کودکان قبل از رشد کامل دندان آنها دچار آسیب می شود.

در طول دوره رشد دندان، آزاد سازی بیش از حد کلسیم می تواند باعث ایجاد لکه های سفید بر روی دندان ها شود. این لکه ها می توانند یک ظاهر ناخوشایند برای طرح لبخند و دندان ها و بطور خاص دندان های جلوی دهان ایجاد کنند.

لکه های سفید روی دندان همچنین می توانند به خاطر از دست دادن مواد معدنی مورد نیاز دندان ظاهر شوند. این شرایط به عنوان هایپو کالسیفیکاشن شناخته می شود و این موضوع در حالی است که به این لکه های سفید در اصطلاح هایپو پلازیا می گویند.

به درون دندان های خود نگاه کنید و مراقب این علائم باشید:

• درد:
  دندان درد یکی از شایع ترین علائم است.
• فشار:
  افزایش حساسیت دندان و درد هنگام گاز زدن.
• حفره ها از علائم خرابی دندان:
  علائم خرابی ممکن است شامل سوراخ یا حفره های قابل توجهی در دندان آسیب دیده باشند.
  گاهی اوقات سوراخ ها تنها با اشعه ایکس دیده می شوند.
• چرک از علائم خرابی دندان:
  یکی از علائم جدی خرابی دندان، چرک در اطراف دندان است.
  علائم متداول دیگری از خرابی دندان وجود دارد که به احتمال زیاد خودتان متوجه اش می شوید، مانند دندان درد یا دندان حساس – به خصوص در هنگام خوردن غذاهای شیرین، داغ یا سرد.
  این علائم معمولاً با پوسیدگی دندان پیشرفته مرتبط هستند و بنابراین نیازمند توجه فوری از دندان پزشک هستند.

درمان پوسیدگی دندان

درمان حفره‌ها بسته به شدت علائم و میزان پوسیدگی دندان متفاوت است، این درمان‌ها شامل:

1. درمان فلوراید
اگر پوسیدگی دندان‌ها در مراحل اولیه باشد و حفره‌های دندانی تازه ایجاد شده باشند، ممکن است نیاز به درمان‌های اولیه داشته باشید.

درمان فلوراید در این مرحله می‌تواند کمک کننده باشد. پزشک مایع یا ژل و یا فوم‌های حاوی فلوراید را روی دندان شما قرار می‌دهد.

2. پر کردن دندان
از این روش زمانی استفاده می‌شود که پوسیدگی دندان بیشتر شده و در دندان درد خفیفی حس شود. در این حالت پزشک دندان را به اصلاح با موادی که از سمان‌ها، کامپوزیت‌ها، رزین‌ها و سرامیک ترکیب شده پر می‌کند.

3. گذاشتن تاج دندان
این روش در پوسیدگی‌های پیشرفته دندانی استفاده می‌شود. در این حالت دندانپزشک با استفاده از موادی چون طلا و پلاتین، پرسلن قوی، رزین و یا چینی به دندان متصل می‌شود.

4. عصب کشی
این روش زمانی به کار می‌رود که پوسیدگی به ریشه دندان و پالم دندان می‌رسد. در این صورت پالم پوسیده حذف می‌شود.

البته در ابتدا داروهای چرک خشک کن تجویز شده و پس از مدتی مصرف آنتی بیوتیک، پزشک دندان‌تان را عصب کشی کرده و سپس با پر کردن، پالم جدید را جایگزین می‌کند.

5. کشیدن دندان
اگر کل دندان کاملا پوسیده شده باشد و قادر به بازسازی نباشد در این صورت مجبور به کشیدن دندان شده و ایمپلنت دندانی را جایگزین دندان کشیده شده می‌کنند.

 

 

درمان پوسیدگی ریشه دندان

مانند تمام پوسیدگی های دندانی درمان پوسیدگی ریشه دندان نیز پرکردن دندان است . این پرکردن می تواند با مواد پر کننده متفاوتی صورت گیرد .

آمالگام

آمالگام ماده بسیار خوبی برای پر کردن دندان است ولی اشکال آن ظاهر بد و سیاه و نچسبیدن آن به دندان است .
علاوه بر این برای ایجاد گیر مکانیکی قرار دادن آمالگام در حفره پوسیدگی ریشه دندان باید تراش اضافه به دندان داده شود .حسن آمالگام تاثیر نداشتن بزاق بر کیفیت آن است .
بنابراین در پوسیدگی ریشه دندانی که اولا در دید نبوده و امکان کنترل بزاق یا خونریزی لثه نباشد توصیه می گردد.

گلاس آینومر

گلاس آینومر ماده دیگری است که در پرکردن پوسیدگی ریشه دندان بسیار کاربرد دارد. حسن گلاس آینومر خاصیت چسبندگی آن به عاج دندان است .
در نتیجه در پوسیدگی ریشه دندان که امکان تراش حفره بزرگ برای قرار دادن آمالگام نیست بهترین گزینه گلاس آینومر است . اشکال گلاس آینومر حساس بودن به بزاق است و بزاق باعث پوسته پوسته شدن آن می گردد .
بعد از پر کردن پوسیدگی ریشه دندان با آن باید تا مدتی رویش را با وازلین پوشاند تا بزاق بر رویش تاثیری نداشته باشد . از اشکالت دیگر آن ظاهرش است که اگرچه سفید است ولی به زیبایی و همرنگی کامپوزیت نمی رسد.

کامپوزیت دندان

کامپوزیت دندان ماده دیگری است که برای پرکردن پوسیدگی ریشه دندان بسیار کاربرد دارد . در پرکردن ریشه دندان با کامپوزیت باید دقت داشت که محیط کاملا عاری از بزاق باشد .
با وجود ساکشن های فشار قوی این کار امکانپذیر است . کامپوزیت دندان دارای ظاهری بسیار زیبا و همرنگ دندان است و در مناطقی که زیبایی اهمیت دارد بهترین گزینه است .
علاوه بر این به علت بدست آوردن گیر مکانیکی از خود ساختار دندان بوسیله اچ کردن سطح ریشه نیاز به تراش زیاد ریشه دندان نمی باشد.

نیاز به جراحی لثه

گاهی اوقات برای اینکه سطح ریشه دندان کاملا در اختیار دندانپزشک قرار گیرد تا به راحتی امکان پر کردن ریشه دندان بوجود آید بایستی با جراحی لثه بافت لثه را از روی سطح ریشه کنار بزنیم.
این جراحی بسیار راحت و کوچک می باشد و بعد از آن درد و ناراحتی وجود ندارد . بخیه ها یک هفته در محل باقی مانده و بعد از یک هفته باید کشیده شوند.
در صورتیکه این کار را بخواهیم با لیزر دندان انجام دهیم ممکن است مجبور شویم بخشی از لثه را حذف کنیم و این کار در مناطق زیبایی کار درستی نیست.
در صورتیکه مقدار زیادی از ریشه دندان نمایان گردد یکی از روش های پوشاندن آن لمینت دندان است.